Na podstawie ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (t.j. Dz. U. z 2012 r., Nr 933 z późn. zm.) licencja jest świadectwem stwierdzającym posiadanie określonych kwalifikacji oraz dowodem upoważnienia do wykonywania określonych czynności lotniczych. Licencje wydaje się odrębnie dla każdego rodzaju specjalności członków personelu lotniczego. licencja może być wydana przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego lub przez właściwy organ obcego państwa i uznana przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego, chyba że jej uznanie nie jest wymagane.
Licencje są wymagane m.in. dla następującego personelu wchodzącego w skład załóg statków powietrznych:
- pilot samolotowy;
- pilot samolotowy zawodowy;
- pilot samolotowy liniowy;
- pilot samolotowy w załodze wieloosobowej;
- pilot śmigłowcowy;
- pilot śmigłowcowy zawodowy;
- pilot śmigłowcowy liniowy;
- pilot wiatrakowcowi;
- pilot wiatrakowcowy zawodowy;
- pilot sterowcowy;
- pilot sterowcowy zawodowy;
- pilot pionowzlotu;
- pilot pionowzlotu zawodowy;
- pilot pionowzlotu liniowy;
- pilot balonu wolnego;
- pilot szybowcowy;
Warunki uzyskania licencji
Licencja może być wydana osobie, która łącznie spełnia następujące warunki:
- korzysta w pełni z praw publicznych;
- ma pełną zdolność do czynności prawnych;
- spełnia wymogi w zakresie wieku i wykształcenia;
- odpowiada wymaganiom w zakresie sprawności psychicznej i fizycznej, potwierdzonym orzeczeniem o braku przeciwwskazań do wykonywania funkcji członka personelu lotniczego;
- spełnia wymagania i warunki dotyczące ukończenia szkolenia lotniczego, praktyki lotniczej oraz posiadanej wiedzy i umiejętności;
- uzyskała pozytywny wynik z egzaminu państwowego.
Licencja nie może być wydana osobie, w stosunku do której prokurator postanowił zastosować środek zapobiegawczy polegający na obowiązku powstrzymania się od prowadzenia wszelkiego rodzaju pojazdów mechanicznych lub od prowadzenia wszelkiego rodzaju pojazdów w ruchu powietrznym albo w stosunku do której prawomocnym wyrokiem sądu orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, w okresie obowiązywania tego środka lub zakazu.
Aby uzyskać licencję pilota, osoba ubiegająca się o nią musi spełniać następujące wymagania dla poszczególnych specjalności w zakresie wieku i wykształcenia:
- pilot szybowcowy – ukończone 16 lat oraz wykształcenie co najmniej gimnazjalne albo równorzędne, a jeżeli z licencji wynika uprawnienie do wykonywania zawodowego czynności pilota – ukończone 18 lat oraz co najmniej średnie wykształcenie;
- pilot szybowcowy z licencją krajową – ukończone 15 lat, wykształcenie podstawowe oraz zgoda opiekunów prawnych;
- pilot turystyczny, bez względu na kategorię statku powietrznego, którego dotyczy licencja – ukończone 17 lat oraz wykształcenie co najmniej gimnazjalne albo równorzędne;
- pilot samolotowy z licencją krajową – ukończone 16 lat, wykształcenie co najmniej gimnazjalne albo równorzędne oraz zgoda opiekunów prawnych;
- pilot zawodowy, bez względu na kategorię statku powietrznego, którego dotyczy licencja – ukończone 18 lat oraz co najmniej średnie wykształcenie;
- pilot liniowy, bez względu na kategorię statku powietrznego, którego dotyczy licencja – ukończone 21 lat oraz co najmniej średnie wykształcenie;
- pilot balonu wolnego – ukończone 17 lat oraz wykształcenie co najmniej gimnazjalne albo równorzędne, a jeżeli z jego licencji wynika uprawnienie do wykonywania zawodowego czynności pilota – ukończone 18 lat oraz co najmniej średnie wykształcenie;
Organ, który wydaje licencję pilota
Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego wydaje, odmawia wydania, uznaje, zawiesza uznanie, przywraca uznanie, odmawia uznania, cofa uznanie, cofa, zawiesza, przywraca i zmienia licencje w drodze decyzji administracyjnych. Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego może także upoważnić pracowników tego Urzędu do wydawania w jego imieniu decyzji administracyjnych w powyższych sprawach. Należy podkreślić, iż licencja wydana lub potwierdzona przez właściwy organ państwa obcego co do zasady wymaga uznania przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego.
Tryb wydawania licencji pilota
Licencję wydaje się po sprawdzeniu, czy kandydat spełnia określone prawem wymagania (art. 98 ust. 1 UPrLot).
Ważność licencji jest uzależniona od wyniku okresowego sprawdzenia sprawności psychicznej i fizycznej członka personelu lotniczego, stwierdzonej w badaniach lotniczo-lekarskich i utrzymania w okresie ważności licencji wiadomości i umiejętności nie mniejszych niż wymagane do uzyskania licencji i dodatkowych uprawnień. Natomiast ważność uprawnień wpisanych do licencji jest uzależniona od wyniku okresowego sprawdzenia posiadanych wiadomości i umiejętności, które nie powinny być mniejsze niż wymagane do uzyskania wpisu uprawnienia do licencji.
Warunkiem uzyskania licencji jest pozytywny wynik egzaminu państwowego składającego się z części teoretycznej i praktycznej, złożonego przed komisją egzaminacyjną albo organizacją szkoleniową, uprawnioną do przeprowadzania egzaminów, zgodnie z rozporządzeniem nr 2042/2003/WE (art. 99 ust. 1 UPrLot).
Członków komisji egzaminacyjnej powołuje Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego spośród osób wyróżniających się odpowiednimi kwalifikacjami, wiedzą i doświadczeniem w zakresie lotnictwa.
Istotnym jest fakt, iż egzamin podlega opłacie lotniczej.