Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz. U. z 2010 r., Nr 95, poz. 613 z późn. zm.) weszła w życie z dniem 30 stycznia 1991 r. ustawa ta zastąpiła ustawę o tym samym tytule z dnia 14 marca 1985 r. Dokonuje ona w zakresie swojej regulacji wdrożenia następujących dyrektyw Wspólnot Europejskich:
- dyrektywy 92/106/EWG z dnia 7 grudnia 1992 r. w sprawie ustanowienia wspólnych zasad dla niektórych typów transportu kombinowanego towarów między państwami członkowskimi (Dz. Urz. WE L 368 z 17.12.1992);
- dyrektywy 1999/62/WE z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie pobierania opłat za użytkowanie niektórych typów infrastruktury przez pojazdy ciężarowe (Dz. Urz. WE L 187 z 20.07.1999).
Przedmiotowa ustawa normuje:
- podatek od nieruchomości;
- podatek od środków transportowych;
- opłatę targową;
- opłatę miejscową;
- opłatę uzdrowiskową;
- opłatę od posiadania psów.
Organem podatkowym właściwym w sprawach wyżej wskazanych podatków i opłat jest wójt (burmistrz, prezydent miasta) (art. 1c UPiOpLok).
Ustawy o podatkach i opłatach lokalnych nie stosuje się do:
- ulg i zwolnień podatkowych w zakresie podatków i opłat lokalnych przyznanych kościołom i związkom wyznaniowym – regulują je przepisy odrębnych ustaw;
- zwolnień z podatku od nieruchomości przyznanych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej na terenie specjalnych stref ekonomicznych – regulują je przepisy ustawy z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw (Dz. U. Nr 188, poz. 1840, z późn. zm.);
- zwolnień z podatku od nieruchomości gruntów i budynków wchodzących w skład nieruchomości przeznaczonych na budowę dróg publicznych, nabytych odpowiednio na własność lub w trwały zarząd:
- Skarbu Państwa oraz przekazanych Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad;
- właściwych jednostek samorządu terytorialnego
– regulują je przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194 i Nr 199, poz. 1227 oraz z 2009 r. Nr 72, poz. 620).
W skład omawianej ustawy wchodzi 6 rozdziałów i 3 załączniki. Są one następujące:
Rozdział 1 Przepisy ogólne;
Rozdział II Podatek od nieruchomości;
Rozdział IIa Ewidencja podatkowa nieruchomości;
Rozdział III Podatek od środków transportowych;
Rozdział V Opłaty loklane;
Rozdział VI Przepisy końcowe;
Załącznik nr 1 Stawki minimalne podatku dla pojazdów określonych w art. 8 pkt 2 ustawy (tzn. samochodów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton);
Załącznik nr 2 Stawki minimalne podatku dla pojazdów określonych w art. 8 pkt 4 ustawy (tzn. ciągników siodłowych i balastowych przystosowanych do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton);
Załącznik nr 3 Stawki minimalne podatku dla przyczep i naczep określonych w art. 8 pkt 6 ustawy (tzn. przyczep i naczep, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego).