Umowa ugody jest uregulowana w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać (art. 917 k.c.).
Ugoda ma charakter umowy wzajemnej. Istotne w niej są wzajemne ustępstwa obydwu stron. Pod pojęciem „ustępstwo” należy rozumieć jakąkolwiek rezygnację ze stanowiska, które zajmowała strona na początku. Można wymienić przykładowo takie zachowania, jak: ograniczenie roszczenia, obniżenie stopy procentowej.
Ugoda zaliczana jest do tzw. umów ustalających. Wynika to z faktu, iż jej celem jest przekształcenie stosunku prawnego charakteryzującego się niepewnością oraz spornością w stosunek prawny o charakterze pewnym i bezspornym.
Do ugody stosuje się przepisy prawne, które określają zakres swobody stron przy kształtowaniu treści czynności prawnych. Zgodnie z ogólną regułą nieważna jest ugoda, która jest sprzeczna z ustawą, zasadami współżycia społecznego lub ma na celu obejście ustawy (art. 58 k.c.).
Na podstawie art. 918 § 1 k.c. uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy błąd dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy.
Nie można uchylić się jednak od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została ona zawarta w złej wierze.
Nie można zapominać tutaj także o ugodzie sądowej. Została ona uregulowana w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1965, Nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
Ustawodawca dopuszcza także zawarcie ugody przed wniesieniem pozwu, jeżeli charakter sprawy cywilnej na to pozwala (art. 184 k.p.c.).
Ponadto mediacja prowadzona jest w celu zawarcia ugody. ugoda zawarta przed mediatorem ma po jej zatwierdzeniu przez sąd moc prawną ugody zawartej przed sądem (art. 18315 § 1 k.p.c.).
Ugody sądowe podlegają kontroli przez sąd. ugoda jest niedopuszczalna, gdy jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności. Natomiast w postępowaniu w sprawach gospodarczych sąd uzna ugodę zawartą przez strony za niedopuszczalną tylko wtedy, gdy jej treść jest niezgodna z prawem lub sprzeczna z zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także wtedy, gdy wymaga tego ochrona środowiska lub ochrona produkcji należytej jakości (art. 47913 § 2 k.p.c.).