Umowa konsorcjum należy do grupy umów nienazwanych, tzn. przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) nie stanowią o niej expressis verbis. W związku z tym mają do niej zastosowanie ogólne przepisy wskazanego aktu normatywnego.
W wyniku zawarcia umowy konsorcjum tworzona jest przez kilku przedsiębiorców lub kilka przedsiębiorstw spółka, której celem jest zwiększenie kapitałów potrzebnych do przeprowadzenia operacji finansowych. Umowa konsorcjum powinna być zawarta pomiędzy wszystkimi podmiotami, które wchodzą w jego skład. Konsorcja mogą być tworzone przez podmioty prowadzące działalność w różnych branżach. Przedmiotowa umowa stanowi dokument świadczący o powstaniu konsorcjum.
Umowa konsorcjum powinna zawierać m.in.:
- oznaczenie stron;
- datę i miejsce jej zawarcia;
- preambułę, w której wskazany jest wspólny cel, dla którego zawiera się tą umowę;
- wytłumaczenie znaczenia zwrotów zawartych w umowie (definicje);
- rozdzielenie w sposób precyzyjny zadań w ramach realizacji zamówienia pomiędzy strony umowy;
- wskazanie sposobu podziału wynagrodzenia pomiędzy strony umowy;
- wskazanie pełnomocnika i zakresu jego uprawnień;
- określenie zasad odpowiedzialności stron w przypadku, gdy zamawiającemu zostanie wyrządzona szkoda;
- klauzulę poufności;
- podpisy stron.
Konsorcja tworzone są w celu składania ofert w przetargach dotyczących realizacji zamówień publicznych, jak również realizacji zamówień zlecanych przez podmioty prywatne. W przypadku jednak, gdy konsorcjum chce wziąć udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, musi ono spełniać rygory, które wynikają z przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 223 poz. 1655 z późn. zm.). Zgodnie z art. 23 wskazanej ustawy wykonawcy ubiegający się wspólnie o udzielenie zamówienia obowiązani są ustanowić pełnomocnika do reprezentowania ich w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo reprezentowania w postępowaniu i zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. Ponadto, gdy oferta takich wykonawców została wybrana, zamawiający może żądać przed zawarciem umowy w sprawie zamówienia publicznego umowy regulującej współpracę tych wykonawców.
Konsorcjum z reguły ma charakter jedynie tymczasowy. Oznacza to, iż po zrealizowaniu celu, dla którego zostało powołane ulega rozwiązaniu.
Konsorcjum nie jest podmiotem gospodarczym. Z tego też względu nie ma obowiązku jego rejestracji, a także wyznaczania dla niego odrębnej siedziby. Podmioty, które utworzyły konsorcjum pozostają niezależne od siebie w swoich działaniach podejmowanych poza nim.
Głównym powodem zawarcia umowy konsorcjum jest chęć zwiększenia przez podmioty będące stroną tej umowy potencjału osobowego, finansowego, technicznego, itp. Z tego też względu zamawiający oceniając, czy dane konsorcjum spełnia jego warunki powinien brać pod uwagę całe konsorcjum będące grupą podmiotów wspólnie występujących, a nie każdy z tych podmiotów oddzielnie.
Jeżeli jeden z wykonawców (uczestników konsorcjum) umowy zawartej w wyniku udzielenie zamówienia publicznego zawarł umowę w podwykonawcą, któremu nie zapłacił wynagrodzenia, to odpowiedzialność wykonawców w stosunku do inwestora spełniającego to świadczenie na rzecz podwykonawcy jest solidarna (art. 141 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych) (Wyrok SN z dnia 17 września 2008 r., III CSK 119/08).