Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
Ulga w spłacie zobowiązań podatkowych może być udzielona:
- na wniosek podatnika;
- z urzędu.
Ulga w spłacie zobowiązań podatkowych udzielana na wniosek
Organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:
- odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
- odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki określone w decyzji, o której mowa w art. 53a UOrdPod;
- umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.
W pojęciu ważnego interesu podatnika nie mieści się sytuacja, gdy podatnik, nabywając nieruchomość, z której własnością związany był jego obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości, przy czym powstała zaległość podatkowa, wiedział lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o zdziałaniu czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzyciela (art. 67 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa i art. 527 § 1 k.c.) (Wyrok NSA w Warszawie z dnia 16 czerwca 2005 r., FSK 1736/04).
Dyrektywa uwzględniania interesu publicznego, zawarta w art. 67 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, nakazuje respektowanie przez organy podatkowe wartości istotnych dla całego społeczeństwa, takich jak: sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie obywateli do organów władzy publicznej, sprawność działania aparatu państwowego, korekta jego błędnych decyzji (Wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 czerwca 2004 r., III SA 394/03).
Umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa (art. 67a § 2 UOrdPod).
Na podstawie art. 67b § 1 UOrdPod organ podatkowy na wniosek podatnika prowadzącego działalność gospodarczą może udzielać określonych wyżej ulg w spłacie zobowiązań podatkowych:
- które nie stanowią pomocy publicznej;
- które stanowią pomoc de minimis – w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis;
- które stanowią pomoc publiczną:
- udzielaną w celu naprawienia szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne zdarzenia;
- udzielaną w celu zapobieżenia lub likwidacji poważnych zakłóceń w gospodarce o charakterze ponadsektorowym;
- udzielaną w celu wsparcia krajowych przedsiębiorców działających w ramach przedsięwzięcia gospodarczego podejmowanego w interesie europejskim;
- udzielaną w celu promowania i wspierania kultury, dziedzictwa narodowego, nauki i oświaty;
- będącą rekompensatą za realizację usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym powierzonych na podstawie odrębnych przepisów;
- na szkolenia;
- na zatrudnienie;
- na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw;
- na restrukturyzację;
- na ochronę środowiska;
- na prace badawczo-rozwojowe;
- regionalną;
- udzielaną na inne przeznaczenia określone przez Radę Ministrów.
Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych w przypadku wymienionym w pkt 3 lit. a, mogą być udzielane jako pomoc indywidualna albo w ramach programów pomocowych określonych w odrębnych przepisach. Natomiast ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych w przypadkach wymienionych w pkt 3 lit. b-g oraz lit. i-l mogą być udzielane jako pomoc indywidualna zgodna z programami rządowymi lub samorządowymi albo udzielane w ramach programów pomocowych określonych w odrębnych przepisach. Zaś ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych w przypadku wymienionym w pkt 3 lit. h mogą być udzielane po spełnieniu szczegółowych warunków określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów.
Należy podkreślić, iż przepisy art. 67a § 1 pkt 1 i 2 oraz art. 67b UOrdPod stosuje się odpowiednio do należności przypadających od płatników lub inkasentów. Natomiast przepisy art. 67a oraz art. 67b UOrdPod stosuje się odpowiednio do należności przypadających od spadkobierców podatnika lub płatnika oraz osób trzecich.
Ulga w spłacie zobowiązań podatkowych udzielana z urzędu
Na podstawie art. 67d § 1 UOrdPod organ podatkowy może z urzędu udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych w postaci umorzenia w całości lub w części zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej, jeżeli:
- zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne;
- kwota zaległości podatkowej nie przekracza pięciokrotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym;
- kwota zaległości podatkowej nie została zaspokojona w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym;
- podatnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 5.000 zł, i jednocześnie brak jest spadkobierców innych niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego oraz nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej.
Przepisy pkt 3 i 4 stosuje się odpowiednio do umarzania zaległości płatnika lub inkasenta.