Zgodnie z art. 922 Kodeksu cywilnego Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów Kodeksu cywilnego.
Spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku. Jednakże gdy spadkobiercą jest osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Często jednak dochodzi do sytuacji, iż spadkobierca nie złoży oświadczenia w terminie lub złoży je w terminie pod wpływem błędu przyjmując spadek wprost a następnie dowiaduje się o okolicznościach, które nie były mu znane w chwili składania oświadczenia o przyjęciu spadku.
Na taką okoliczność ustawodawca przewidział możliwość uchylenia się od skutków prawnych złożonego oświadczenia. Zgodnie z art. 1019 Kodeksu cywilnego jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:
- uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem;
- spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca.
Spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu.
Warto również wskazać, iż w piśmiennictwie wskazuje się również, iż poza powyższymi przypadkami oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być dotknięte bezwzględną nieważnością na podstawie art. 82 Kodeksu cywilnego. oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku złożone przez osobę, która znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli jest bezwzględnie nieważne.
Spadkobierca składa oświadczenie woli o przyjęciu lub odrzuceniu spadku pod wpływem błędu, jeżeli w chwili składania oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku był w błędzie co do treści czynności prawnej (art. 84§1 zd. 1 Kc), a błąd ten był obiektywnie i subiektywnie istotny (art. 84§2 Kc).
Błąd co do treści czynności prawnej może być błędem co do tytułu powołania do dziedziczenia, osoby spadkodawcy, przedmiotu spadku.
Należy jednak podkreślić, iż błąd taki musi być prawnie doniosły. Jak wskazał wielokrotnie Sąd Najwyższy błędem takim nie jest nieznajomość przedmiotu spadku pozostająca w związku przyczynowym z niedochowaniem przez spadkobiercę należytej staranności w ustaleniu przedmiotów spadku.
Ocena istotności błędu wymaga ustalenia, czy spadkobierca mający wyobrażenie o rzeczywistym stanie rzeczy złożyłby oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku określonej treści.
Poza powyższymi uprawnieniami spadkobierca ma również możliwość uchylenia się od skutków prawnych braku oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku o ile brak oświadczenia spadkobiercy był spowodowany błędem lub groźbą.