Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 z późn. zm.) stanowi, iż Minister Sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa, w drodze rozporządzenia może przekazać jednemu sądowi rejonowemu rozpoznawanie spraw w elektronicznym postępowaniu upominawczym należących do właściwości innych sądów rejonowych. Minister Sprawiedliwości skorzystał z tego uprawnienia wydając rozporządzenie z dnia 15 grudnia 2009 r. w sprawie ustalenia sądu rejonowego, któremu przekazuje się rozpoznawanie spraw w elektronicznym postępowaniu upominawczym należących do właściwości innych sądów rejonowych (Dz. U. Nr 220, poz. 1728). Zgodnie z tym rozporządzeniem właściwy do rozpoznawania spraw w elektronicznym postępowaniu upominawczym należących do właściwości innych sądów rejonowych jest Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie. Z kolei w zarządzeniu z dnia 22 grudnia 2009 r. w sprawie wskazania wydziału sądu okręgowego rozpoznającego środki odwoławcze w elektronicznym postępowaniu upominawczym Minister Sprawiedliwości powierzył rozpoznawanie środków odwoławczych od orzeczeń wydanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym Sądowi Okręgowemu w Lublinie.
Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie potocznie określany jest mianem e-sądu.
Sąd Rejonowy dla Lublina Zachód właściwy jest dla wszelkiego rodzaju spraw, które związane są z roszczeniami pieniężnymi, a więc np. dla spraw cywilnych, gospodarczych, pracowniczych. Ponadto zgodnie z art. 17 pkt 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1965 r., Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie właściwy jest bez względu na wartość przedmiotu sporu.
Należy podkreślić, iż powód co do zasady może dochodzić w elektronicznym postępowaniu upominawczym przed e-sądem roszczeń pieniężnych bez względu na ich wysokość, a także bez względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę pozwanego.
Od powyższej zasady przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1965, Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) przewidują jednak liczne wyjątki.
Po pierwsze, zgodnie z art. 50533 § 1 k.p.c. w przypadku braku podstaw do wydania nakazu zapłaty sąd przekazuje sprawę do sądu według właściwości ogólnej.
Po drugie, na podstawie art. 50534 § 1 k.p.c. w następujących przypadkach:
- jeżeli doręczenie nakazu zapłaty nie może nastąpić z powodu, iż miejsce pobytu pozwanego nie jest znane albo gdyby doręczenie mu nakazu nie mogło nastąpić w kraju;
- jeżeli po wydaniu nakazu zapłaty okaże się, że pozwany w chwili wniesienia pozwu nie miał zdolności sądowej, zdolności procesowej albo organu powołanego do jego reprezentowania, a braki te nie zostały usunięte w wyznaczonym terminie
sąd z urzędu uchyla nakaz zapłaty i przekazuje sprawę do sądu według właściwości ogólnej, chyba że powód w wyznaczonym terminie usunie przeszkodę w doręczeniu nakazu zapłaty.
Po trzecie, zgodnie z art. 50536 § 1 k.p.c. w razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu nakaz zapłaty traci moc w całości, a sąd przekazuje sprawę do sądu według właściwości ogólnej.
We wskazanych wyżej przypadkach e-sąd obowiązany jest przekazać sprawę sądowi rejonowemu lub sądowi okręgowemu, który jest właściwy według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o właściwości ogólnej. sąd właściwy miejscowo wskazuje system elektroniczny e-sądu na podstawie adresu pozwanego.
Po przekazaniu sprawy przewodniczący wzywa powoda do usunięcia braków formalnych pozwu oraz uzupełnienia pozwu, w sposób odpowiedni dla postępowania, w którym sprawa będzie rozpoznana – w terminie dwutygodniowym od daty doręczenia wezwania. W przypadku tym powód obowiązany jest wnieść do właściwego sądu pozew w wersji papierowej, złożyć dokument pełnomocnictwa oraz inne odpowiednie dokumenty. W przypadku nieusunięcia braków formalnych pozwu sąd umarza postępowanie (art. 50537 § 1 k.p.c.).
Może dojść ponadto do sytuacji, gdy sąd właściwości ogólnej, któremu sprawę przekazał e-sąd następnie przekaże ją innemu sądowi. Zgodnie bowiem z art. 50536 § 2 k.p.c. sąd, któremu sprawa została przekazana, nie jest związany postanowieniem o przekazaniu sprawy w razie zgłoszenia w sprzeciwie zarzutu pozwanego dotyczącego właściwości sądu wynikającej z zawartej umowy prorogacyjnej.
Na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego powód nie może powołać się przed e-sądem na zawarcie z pozwanym umowy na piśmie o poddanie sądowi pierwszej instancji, który według ustawy nie jest miejscowo właściwy, sporu już wynikłego lub sporów mogących w przyszłości wyniknąć z oznaczonego stosunku prawnego. Powód nie może także w pozwie wnoszonym do e-sądu wskazać innego sądu na wypadek, gdyby pozwany wniósł sprzeciw skutecznie. Wynika z tego jednoznacznie, iż powód wnosząc pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym rezygnuje z dokonywania wyboru sądu według właściwości przemiennej lub umownej. Należy podkreślić, iż właściwość umowna w elektronicznym postępowaniu upominawczym nie ma charakteru właściwości wyłącznej.
Sąd Rejonowy dla Lublina Zachód w przypadkach zobowiązanych do przekazania sprawy zawsze przekazuje ją do sądu właściwości ogólnej. Dopiero wówczas, gdy sąd ten stwierdzi swoją niewłaściwość obowiązany jest przekazać sprawę sądowi właściwemu (art. 200 § 1 k.p.c.). Ponadto przewodniczący obowiązany jest badać, w jakim trybie sprawa powinna być rozpoznana oraz czy podlega rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu odrębnym, i wydać w tym przedmiocie odpowiednie zarządzenie (art. 201 § 1 k.p.c.).