Rozbiórka budynku uregulowana jest w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2010 r., Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.)
Pozwolenie na rozbiórkę budynku
Pozwolenia nie wymaga rozbiórka budynków niewpisanych do rejestru zabytków oraz nieobjętych ochroną konserwatorską – o wysokości poniżej 8 m, jeżeli ich odległość od granicy działki jest nie mniejsza niż połowa wysokości. Rozbiórka takich budynków wymaga uprzedniego zgłoszenia właściwemu organowi. W zgłoszeniu tym należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania tych robót. Zgłoszenia należy dokonać przed terminem zamierzonego rozpoczęcia rozbiórki budynku. Do wykonywania rozbiórki można przystąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia właściwy organ nie wniesie, w drodze decyzji, sprzeciwu i nie później niż po upływie 2 lat od określonego w zgłoszeniu terminu jej rozpoczęcia.
Należy podkreślić jednakże, iż właściwy organ może nałożyć obowiązek uzyskania pozwolenia na rozbiórkę budynków wyżej wskazanych, jeżeli rozbiórka tych budynków:
- może wpłynąć na pogorszenie stosunków wodnych, warunków sanitarnych oraz stanu środowiska lub
- wymaga zachowania warunków, od których spełnienia może być uzależnione prowadzenie robót związanych z rozbiórką.
Ponadto właściwy organ może żądać, ze względu na bezpieczeństwo ludzi lub mienia, przedstawienia danych o budynku lub dotyczących prowadzenia robót rozbiórkowych.
Roboty zabezpieczające i rozbiórkowe można rozpocząć przed uzyskaniem pozwolenia na rozbiórkę lub przed ich zgłoszeniem, jeżeli mają one na celu usunięcie bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia. Rozpoczęcie takich robót nie zwalnia od obowiązku bezzwłocznego uzyskania pozwolenia na rozbiórkę lub zgłoszenia o zamierzonej rozbiórce budynku.
Pozwolenie na rozbiórkę budynku może być wydane po uprzednim:
- przeprowadzeniu oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko albo oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, jeżeli jest ona wymagana przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko;
- uzyskaniu przez inwestora, wymaganych przepisami szczególnymi, pozwoleń, uzgodnień lub opinii innych organów;
- wyrażeniu zgody przez ministra właściwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej – w przypadku budowy gazociągów o zasięgu krajowym lub jeżeli budowa ta wynika z umów międzynarodowych.
Uzgodnienie, wyrażenie zgody lub opinii wyżej wskazanych powinno nastąpić w terminie 14 dni od dnia przedstawienia proponowanych rozwiązań. Niezajęcie przez organ stanowiska w tym terminie uznaje się jako brak zastrzeżeń do przedstawionych rozwiązań. Nie dotyczy to jednakże przypadków, w których stanowisko powinno być wyrażone w drodze decyzji, oraz uzgodnienia i opiniowania przeprowadzanego w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko albo oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000.
Pozwolenie na rozbiórkę budynku wpisanego do rejestru zabytków może być wydane po uzyskaniu decyzji Generalnego Konserwatora Zabytków działającego w imieniu ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego o skreśleniu tego budynku z rejestru zabytków (art. 39 ust. 2 UPrBud).
W stosunku do budynków niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na rozbiórkę budynku wydaje właściwy organ w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Wojewódzki konserwator zabytków jest obowiązany zająć stanowisko w sprawie wniosku o pozwolenie na rozbiórkę budynku w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia. Niezajęcie stanowiska w tym terminie uznaje się jako brak zastrzeżeń do przedstawionych we wniosku rozwiązań.
Nakaz rozbiórki budynku
Właściwy organ nakazuje w drodze decyzji, rozbiórkę budynku lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę (art. 48 ust. 1 UPrBud).
Jednakże właściwy organ wstrzymuje postanowieniem prowadzenie robót budowlanych w przypadku, gdy budowa:
- jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a w szczególności:
- ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo
- ustaleniami ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w przypadku braku obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego;
- nie narusza przepisów, w tym techniczno-budowlanych, w zakresie uniemożliwiającym doprowadzenie budynku lub jego części do stanu zgodnego z prawem.
Właściwy organ nakazuje w drodze decyzji, rozbiórkę budynku lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego zgłoszenia bądź pomimo wniesienia sprzeciwu przez właściwy organ (art. 49b ust. 1 UPrBud).
Jeżeli jednak budowa jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a w szczególności ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo, w przypadku jego braku, ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz nie narusza przepisów, w tym techniczno-budowlanych, właściwy organ wstrzymuje postanowieniem – gdy budowa nie została zakończona – prowadzenie robót budowlanych oraz nakłada na inwestora obowiązek przedłożenia w terminie 30 dni odpowiednich dokumentów.
Ponadto właściwy organ w przypadku wykonywania robót budowlanych – pomimo wstrzymania ich wykonywania postanowieniem nakazuje, w drodze decyzji, rozbiórkę budynku lub jego części albo rozbiórkę części budynku wykonanego po doręczeniu postanowienia albo doprowadzenie budynku do stanu poprzedniego (art. 50a UPrBud).
Ponadto w przypadku, gdy nieużytkowany lub niewykończony budynek nie nadaje się do remontu, odbudowy lub wykończenia, właściwy organ wydaje decyzję nakazującą właścicielowi lub zarządcy rozbiórkę tego budynku i uporządkowanie terenu oraz określającą terminy przystąpienia do tych robót i ich zakończenia. Nie ma to jednak zastosowania do budynków wpisanych do rejestru zabytków. W stosunku do budynków niewpisanych do rejestru zabytków, a objętych ochroną konserwatorską na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, decyzję nakazująca rozbiórkę budynku, właściwy organ wydaje po uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Wojewódzki konserwator zabytków jest obowiązany zająć stanowisko w terminie 30 dni. Niezajęcie stanowiska w tym terminie uznaje się za uzgodnienie.