Rodzaje umów o pracę

W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (Dz. U. Nr 24, poz. 141 z późn. zm.) wskazano cztery podstawowe rodzaje umów o pracę:

1. na okres próbny;
2. na czas określony;
3. na czas wykonania określonej pracy;
4. na czas nieokreślony.

Umowa na zastępstwo stanowi odmianę umowy na czas określony.

Umowa na okres próbny

Umowa na okres próbny jest umową terminową. Jej celem jest sprawdzenie przydatności pracownika do wykonywania określonego rodzaju pracy, a także poznanie warunków tej pracy przez pracownika. Zatrudnianie pracowników na podstawie umów na okres próbny nie ma charakteru obowiązkowego.

Istotny jest przy tym fakt, iż umowy te nie mogą być ponawianie. Natomiast okres próbny może trwać krócej niż trzy miesiące. Postanowienia umowy, które ustalają dłuższy od dozwolonego okres próbny są nieważne, a na ich miejsce stosuje się przepisy kodeksu pracy ograniczające okres próbny do trzech miesięcy.

Początkiem okresu próbnego jest dzień określony w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a w przypadku, gdy termin ten nie został określony – w dniu zawarcia umowy (art. 26 k.p.).

Natomiast umowa na okres próbny rozwiązuje się z upływem okresu, na który została zawarta, pod warunkiem, że nie uległa wcześniej wypowiedzeniu, rozwiązaniu bez wypowiedzenia, rozwiązaniu na mocy porozumienia stron lub wygaśnięciu.

W przypadku, gdy zarówno pracodawca, jak i pracownik chcą kontynuować zatrudnienie powinni zawrzeć inną umowę o pracę – jedną z trzech pozostałych.

Umowa na czas określony

Umowa na czas określony jest umową terminową, która wskazuje termin końcowy stosunku pracy. Termin ten może być określony albo przez wskazanie końca okresu ustalonego kalendarzowo, ale przez określenie faktu, który powinien w przyszłości nastąpić.

Na podstawie umów na czas określony zatrudniani są np. artyści teatralni, osoby kierowane do pracy za granicę, robotnicy sezonowi.

Zgodnie z art. 25¹ kodeksu pracy zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o prace na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, jeżeli przerwa pomiędzy rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nieprzekraczała jednego miesiąca. Nie dotyczy to jednak umów o pracę na czas określony zawartych:

1. w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy;
2. w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań realizowanych cyklicznie.

Uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie, od dnia następującego po jej rozwiązaniu, kolejnej umowy o pracę na czas określony. Celem tej regulacji jest zapobiegnięcie anektowania tych umów.

Umowa na czas określony może być zawierana ze wszystkimi pracownikami, za wyjątkiem pracowników młodocianych, którzy nie posiadają kwalifikacji zawodowych. Z takimi pracownikami może być zawierana jedynie umowa w celu przygotowania zawodowego.

Należy podkreślić, iż zgodnie z kodeksem pracy zakazana jest jakakolwiek dyskryminacja ze względu na zatrudnienie na czas określony.

Umowa na zastępstwo

Umowa na zastępstwo stanowi odmianę umowy o pracę zawieranej na czas określony. Umowa ta zawierana jest na okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy zastępowanego pracownika.

Umowa na zastępstwo, jeżeli uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży  – nie ulega przedłużeniu do dnia porodu.

Umowa na czas wykonania określonej pracy

Umowa na czas wykonania określonej pracy to umowa terminowa, która zawierana jest w celu wykonania przez pracownika z góry oznaczonego zadania (np. wybudowania domu)

Stosunek pracy ulega zakończeniu z dniem wykonania zadania określonego w umowie o pracę.

Do umów omawianych umów stosuje się odpowiednio przepisy o umowach na czas określony.

Umowa na czas nieokreślony

Umowa na czas nieokreślony to umowa bezterminowa. Nie określa się w niej terminu, w którym ustanie stosunek pracy. Umowa ta jest najbardziej korzystna dla pracownika. Zapewnia mu najdalej idącą ochronę trwałości zatrudnienia.