Rękojmia oraz gwarancja są to instytucje uregulowane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), które zabezpieczają interes kupującego w przypadku wystąpienia wad zakupionego przez niego towaru. Należy jednakże podkreślić, iż przewidziane przez te instytucje instrumenty ochrony oraz procedura ich realizacji różnią się od siebie.
Jedną z najważniejszych różnic występujących pomiędzy rękojmią za wady rzeczy a gwarancją jakości są sytuacje, w których kupujący może się na nie powołać. rękojmia przysługuje mu z mocy prawa. Natomiast gwarancja uzależniona jest od wydania przez sprzedawcę dokumentu gwarancyjnego. W dokumencie tym sprzedawca zobowiązuje się w przypadku ujawnienia się wad fizycznych rzeczy sprzedanej w ciągu określonego terminu do ich usunięcia lub dostarczenia kupującemu rzeczy wolnej od wad.
Kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji (art. 579 k.c.).
Należy wyraźnie podkreślić, iż w przypadku, gdy stronami umowy sprzedaży są przedsiębiorcy mają oni prawo ograniczyć, a nawet wyłączyć odpowiedzialność z tytułu rękojmi.
Kolejną różnicą występującą między rękojmią za wady a gwarancją jakości jest zakres odpowiedzialności sprzedawcy za wady. Pierwsza z tych instytucji prawa cywilnego obejmuje odpowiedzialność zarówno za wady fizyczne rzeczy, jak i za jej wady prawne. Sprzedawcę będzie obciążała odpowiedzialność niezależnie od tego, czy wiedział o tych wadach, a także czy ponosi za nie winę. Natomiast gwarancja nie obejmuje odpowiedzialności sprzedawcy za wady prawne. Zgodnie bowiem z art. 578 k.c. jeżeli w gwarancji inaczej nie zastrzeżono, odpowiedzialność z tytułu gwarancji obejmuje tylko wady powstałe z przyczyn tkwiących w sprzedanej rzeczy. Wynika z tego jednoznacznie, iż to od decyzji producenta, sprzedawcy zależy zakres jego odpowiedzialności za wady sprzedanej rzeczy.
Wśród różnic występujących między rękojmią a gwarancją wskazać można także odmienne uprawnienia przysługujące kupującemu w przypadku wystąpienia wady rzeczy sprzedanej. W przypadku rękojmi, jeżeli rzecz sprzedana ma wady, kupujący może od umowy odstąpić albo żądać obniżenia ceny. Jednakże kupujący nie może od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie. Ograniczenie to nie ma jednak zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona przez sprzedawcę lub naprawiana, chyba że wady są nieistotne (art. 560 § 1 k.c.). W przypadku natomiast, gdy przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, kupujący może żądać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takie samej ilości rzeczy wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia (art. 561 § 1 k.c.). W oparciu zaś o umowę gwarancji gwarant obowiązany jest jedynie do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad.
Kolejną różnicę między rękojmią a gwarancją stanowi termin, w którym kupującemu przysługuje roszczenie o wykonanie uprawnień z nich wynikających. Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasają po upływie roku, a gdy chodzi o wady budynku – po upływie lat trzech licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. Natomiast uprawnienia z tytułu rękojmi za wady prawne wygasają z upływem roku od chwili, kiedy kupujący dowiedział się o istnieniu wady. Jeżeli kupujący dowiedział się o istnieniu wady prawnej dopiero na skutek powództwa osoby trzeciej, termin ten biegnie od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą trzecią stało się prawomocne. Należy jednakże podkreślić, iż upływ powyższych terminów nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił. Ponadto zarzut z tytułu rękojmi może być podniesiony także po upływie powyższych terminów, jeżeli przed ich upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie. Istotny jest także fakt, iż kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy w przypadku, gdy nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia, a w wypadku, gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca po upływie czasu, w którym przy zachowaniu należytej staranności mógł ją wykryć.
Jeżeli chodzi natomiast o gwarancję to obowiązuje ona, jeżeli wady fizyczne rzeczy ujawnią się w ciągu terminu określonego w gwarancji.
Jeżeli w gwarancji nie zastrzeżono innego terminu, termin wynosi jeden rok licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana (art. 577 § 2 k.c.).
Jeżeli w wykonaniu swoich obowiązków gwarant dostarczył uprawnionemu z gwarancji zamiast rzeczy wadliwej rzecz wolną od wad albo dokonał istotnych napraw rzeczy objętej gwarancją, termin gwarancji biegnie na nowo od chwili dostarczenia rzeczy wolnej od wad lub zwrócenia rzeczy naprawionej. Jeżeli gwarant wymienił jedynie część rzeczy, powyższą zasadę stosuje się jedynie do części wymienionej. W innych wypadkach termin gwarancji ulega przedłużeniu o czas, w ciągu którego wskutek wady rzeczy objętej gwarancją uprawniony z gwarancji nie mógł z niej korzystać (art. 581 k.c.).