Na podstawie przepisu art. 27 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964, Nr 9, poz. 59 z późn. zm.) oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.
Obowiązek przyczyniania się do utrzymania rodziny obciąża w równym stopniu obojga małżonków.
Obowiązek przyczyniania się do utrzymania rodziny polega na zapewnieniu środków materialnych, które umożliwiają prawidłowe funkcjonowanie rodziny. Obowiązek ten powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa. Natomiast przestaje on obciążać małżonków z chwilą ustania bądź unieważnienia małżeństwa. Istotnym jest fakt, iż przedmiotowy obowiązek spoczywa na małżonkach bez względu na to, jaki obowiązuje ich ustrój majątkowy małżeński, a także na to, czy małżeństwo to posiada dzieci.
Z chwilą uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód obowiązek małżonków przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny (art. 27 k.r. i o.) wygasa. Pomiędzy obowiązkiem ustanowionym w art. 27 k.r. i o. a obowiązkiem alimentacyjnym (art. 128 i nast. oraz art. 60 k.r. i o.) istnieje pewne podobieństwo, jednak o tożsamości tych obowiązków nie może być mowy; można mówić co najwyżej o „alimentacyjnym charakterze” obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, konstatacja ta nie upoważnia jednak do formułowania tezy, że między małżonkami – w czasie trwania małżeństwa – istnieje obowiązek alimentacyjny sensu stricto. Alimentacyjny charakter obowiązku ustanowionego w art. 27 k.r. i o. jest zresztą eksponowany przeważnie na użytek rozwiązań prawa procesowego, np. gdy chodzi o ocenę podstaw ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych (Uchwała SN z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 39/11).
W oparciu o art. 27 k.r. i o. jeden z małżonków może dochodzić od drugiego środków utrzymania w takim zakresie, jaki odpowiada obowiązkowi przyczyniania się przez niego do utrzymania rodziny. Roszczenie to dochodzone jest w taki sposób, jak roszczenie alimentacyjne. Dochodzone jest w procesie. Z powództwem może wystąpić jedno z małżonków. Działa ono wówczas w imieniu własnym pomimo, iż żąda zasądzenia odpowiednich świadczeń na rzecz rodziny. Ze wskazanym wyżej powództwem może wystąpić także prokurator lub organizacja społeczna, do której zadań statutowych nie należy prowadzenie działalności gospodarczej.
Z powództwem tym można wystąpić niezależnie od tego, czy małżonkowie są we wspólnym pożyciu, czy też w faktycznej separacji. Postępowanie, które toczy się na skutek wniesienia wskazanego powództwa, toczy się według ogólnych zasad z modyfikacjami wprowadzonymi przez przepisy regulujące dochodzenie roszczeń alimentacyjnych.
Strony tego postępowania mogą zawrzeć przed sądem ugodę. W przypadku uwzględnienia powództwa sąd w wyroku zasądza jedno świadczenie, które służyć ma zaspokojeniu potrzeb rodziny.
Do egzekucji zasądzonego świadczeni zastosowanie mają przepisy o egzekucji świadczeń alimentacyjnych.
Egzekucja może być prowadzona z:
- majątku osobistego jednego z małżonków;
- wynagrodzenia za pracę;
- dochodów uzyskanych przez niego z innej działalności zarobkowej;
- korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy.
W przypadku, gdy jedno z małżonków poniosło tę część kosztów utrzymania rodziny, którą obowiązane było ponosić drugie z małżonków, to przysługuje mu względem współmałżonka roszczenie regresowe (Uchwała SN z dnia 29 stycznia 1954 r., I C 3074/52).