Udzielenie przerwy w wykonywaniu kary regulują przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. z 1997 r., Nr 90, poz. 557 z późn. zm.).
Kiedy sąd udziela przerwy w wykonaniu kary
Przyczyny udzielenia przez sąd przerwy w wykonaniu kary dzielą się na obligatoryjne oraz fakultatywne. Do pierwszej grupy ustawodawca zaliczył:
- chorobę psychiczną skazanego;
- inną ciężką chorobę, która uniemożliwia skazanemu wykonywanie kar
Należy przy tym podkreślić, iż za ciężką chorobę uznaje się taki stan skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo.
Natomiast sąd może udzielić przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności, jeżeli przemawiają za tym ważne względy rodzinne lub osobiste.
Czas na jaki przerwa w wykonaniu kary jest udzielana
Sąd penitencjarny udziela przerwy w wykonaniu kary do czasu ustania przeszkody (art. 153 § 1 k.k.w.).
Kto udziela przerwy w wykonaniu kary ?
Przerwy w wykonaniu kary udziela sąd penitencjarny. Sądem tym jest sąd okręgowy, w którego okręgu przebywa skazany.
Kto może złożyć wniosek o udzielenie przerwy w wykonaniu kary ?
Wniosek o udzielenie przerwy w wykonaniu kary mogą złożyć następujące podmioty:
- skazany;
- obrońca skazanego;
- prokurator;
- zawodowy kurator sądowy;
- administracja zakładu karnego;
- komisja lekarska.
Postępowanie w przedmiocie udzielenia przerwy w wykonaniu kary
Nie można udzielić przerwy przed upływem roku od dnia ukończenia poprzedniej przerwy i powrotu po niej do zakładu karnego, chyba że zachodzi wypadek choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby skazanego albo inny wypadek losowy.
Sądem penitencjarnym właściwym miejscowo do udzielenia dalszych przerw jest sąd, który udzielił pierwszej przerwy. Jest on również właściwy do orzeczenia przerwy, jeżeli skazany nadal przebywa na wolności.
Pojęcie „przerwa w wykonaniu kary pozbawienia wolności” – w rozumieniu art. 155 § 1 k.k.w. – obejmuje przerwę udzieloną przez sąd penitencjarny na podstawie art. 153 k.k.w., a także okres, w jakim skazany – po wprowadzeniu tej kary do wykonania – nie odbywał jej w dalszym ciągu w wyniku zawieszenia wobec niego postępowania wykonawczego z przyczyn wymienionych w art. 153 k.k.w. (Uchwała SN z dnia 30 października 2008 r., I KZP 22/08).
W posiedzeniu w przedmiocie przerwy ma prawo wziąć udział prokurator, skazany oraz jego obrońca, a także sądowy kurator zawodowy lub dyrektor zakładu karnego, jeżeli składali wniosek o wydanie postanowienia.
Na postanowienie w przedmiocie przerwy przysługuje zażalenie.
W przypadku, gdy prokurator oświadczył, że sprzeciwia się udzieleniu przerwy w wykonaniu kary, postanowienie o udzieleniu przerwy staje się wykonalne z chwilą uprawomocnienia (art. 154 § 1 k.k.w.).
Zażalenie wniesione przez prokuratora podlega rozpoznaniu w terminie 14 dni.
Jeżeli przerwa w wykonaniu kary pozbawienia wolności trwała co najmniej rok, a skazany odbył co najmniej 6 miesięcy kary – sąd penitencjarny może warunkowo zwolnić skazanego z odbycia reszty kary na zasadach określonych w art. 77 Kodeksu karnego, przy czym zwolnienie może nastąpić w każdym czasie, bez ograniczeń wynikających z art. 78 i 79 Kodeksu karnego. Jednakże powyższe nie ma zastosowania w sytuacji, gdy kara lub suma kar pozbawienia wolności przekracza 3 lata.
W wypadku odbywania przez skazanego dwóch lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności warunkowe zwolnienie skazanego na zasadach określonych w art. 155 § 1 k.k.w. nie jest możliwe wtedy, gdy suma orzeczonych kar pozbawienia wolności przekroczyła 3 lata (Uchwała SN z dnia 24 lutego 2006 r., I KZP 54/05).
Przerwę w wykonaniu kary sąd może odwołać w razie ustania przyczyny, dla której zostało udzielone, lub w wypadku, gdy skazany nie korzysta z przerwy w celu, w jakim zostało udzielone, albo rażąco narusza porządek prawny, jak również z powodu niewykonywania obowiązków nałożonych przez sąd. Postanowienie o odwołaniu przerwy wydaje sąd penitencjarny, który jej udzielił. Właściwy sąd odwołuje przerwę w wykonaniu kary pozbawienia wolności, jeżeli wskazane wyżej okoliczności zaistnieją po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy.
Skazany, wobec którego z powodu choroby psychicznej lub innej przewlekłej, ciężkiej choroby zawieszono postępowanie wykonawcze na podstawie art. 15 § 2 k.k.w., po rozpoczęciu odbywania przez niego kary pozbawienia wolności orzeczonej w wysokości nie przekraczającej 3 lat i odbyciu co najmniej 6 miesięcy tej kary, może skorzystać z warunkowego zwolnienia z reszty kary, na podstawie art. 155 § 1 k.k.w., również wtedy, gdy w wyniku zawieszenia postępowania wykonawczego co najmniej przez rok kara ta w stosunku do skazanego nie była wykonywana. Oznacza to, że w zakres pojęcia przerwy „w wykonaniu” (odbywaniu) kary pozbawienia wolności, której czas trwania określa art. 155 § 1 k.k.w., wchodzi nie tylko przerwa – w rozumieniu art. 153 k.k.w., ale również okres, w którym skazany nie odbywał kary pozbawienia wolności z powodu zawieszenia postępowania wykonawczego (Uchwała SN z dnia 19 kwietnia 2000 r., I KZP 8/00).
Jeżeli w czasie przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności skazany został tymczasowo aresztowany, kara pozbawienia wolności, której odbywanie zostało przerwane, podlega wykonaniu z mocy prawa (art. 156 § 4 k.k.w.).
Na postanowienie w przedmiocie odwołania przerwy w wykonywaniu kary przysługuje zażalenie.