Możliwość przekształcenia działalności gospodarczej w spółkę uległa istotnym zmianom na skutek wprowadzenia do ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.) zmian przez ustawę z dnia 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. z 2011 r., Nr 106, poz. 622). Zmiany te weszły w życie z dniem 1 lipca 2011 r.
Przedsiębiorca będący osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 i Nr 239, poz. 1593 oraz z 2011 r. Nr 85, poz. 459) – (przedsiębiorca przekształcany) może przekształcić formę prowadzonej działalności w jednoosobową spółkę kapitałową (spółkę przekształconą).
Przekształcenie to następuje z zachowaniem zasady kontynuacji praw i obowiązków, a więc mamy do czynienia wówczas z sukcesją uniwersalną. Oznacza to, iż spółka wstępuje z mocy samego prawa w ogół praw i obowiązków przedsiębiorcy. Nie jest konieczne podejmowanie żadnych dodatkowych czynności dla przejęcia przez spółkę koncesji, zwolnień, które przysługiwały przedsiębiorcy, a także wstąpienia w umowy oraz nabycia majątku do niego należącego.
W celu przekształcenia działalności gospodarczej w spółkę przedsiębiorca jest obowiązany sporządzić plan przekształcenia wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta.
Plan przekształcenia powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego.
Plan przekształcenia powinien zawierać co najmniej ustalenie wartości bilansowej majątku przekształcanego przedsiębiorcy. Ponadto przedsiębiorca powinien złożyć w formie aktu notarialnego oświadczenie o przekształceniu. Do przekształcenia konieczne jest także zawarcie umowy spółki oraz podpisanie statutu spółki przekształconej.
Przekształcenie następuje z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Przedsiębiorca staje się wówczas, albo jedynym wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, albo jedynym akcjonariuszem spółki akcyjnej. Przedsiębiorca wykreślany jest przez właściwy organ z urzędu z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Przedsiębiorca nie jest zwolniony z zobowiązań, które powstały przed dniem przekształcenia.
Odpowiada on solidarnie ze spółką za długi związane z prowadzoną działalnością gospodarczą przez okres 3 lat. Okres ten liczy się od dnia przekształcenia.
Jeżeli chodzi natomiast o skutki przekształcenia działalności gospodarczej w spółkę w zakresie prawa podatkowego to nie dochodzi tutaj do przejścia praw i obowiązków na spółkę przekształconą. Wynika to z faktu, iż osoba fizyczna na skutek przekształcenia prowadzonej działalności gospodarczej nie przestaje być podatnikiem. Pozostaje nim nadal i spoczywa na niej obowiązek zapłaty zobowiązań podatkowych, które powstały przed dniem przekształcenia.
Spółka, która powstała w wyniku przekształcenia ponosi solidarną odpowiedzialność z osobą fizyczną za zobowiązania podatkowe, które powstały przed dniem przekształcenia.
Spółce przekształconej nadawany jest nowy NIP. Może ona zachować dotychczasową nazwę, którą posługiwał się przedsiębiorca przekształcany. Konieczne jest jednakże dokonanie zmiany formy prawnej. Może ona także dowolnie zmienić nazwę firmy. W tym przypadku powinna posługiwać się przez okres roku od dnia przekształcenia określeniem „dawniej:…”.
Do dnia przekształcenia przedsiębiorca przekształcany rozlicza podatek zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2010 Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) lub w ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 z późn. zm.). Natomiast spółka przekształcona będzie podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych.
Należy dodać także, iż utworzenie spółki kapitałowej łączy się z koniecznością uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych.