Przedawnienie roszczeń finansowych reguluje ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Co do zasady roszczenia finansowe przedawniają się po upływie trzech lat.
Zgodnie bowiem z przepisem art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.
W związku z powyższym po trzech latach przedawniają się roszczenia finansowe tzw. okresowe. Należą do nich m.in.:
- roszczenie o zapłatę czynszu za wynajem lokalu użytkowego;
- roszczenie o zapłatę rat czynszu leasingowego.
Odsetki ulegają przedawnieniu razem z roszczeniem głównym (Wyrok SN z dnia 26 stycznia 2005 r., CZP 42/04).
Należy jednakże podkreślić, iż od powyższych terminów przedawnienia roszczeń finansowych ustawodawca przewidział liczne odstępstwa. Po upływie 2 lat ulegają przedawnieniu m.in. roszczenia finansowe z tytułu:
- sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy; roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych;
- utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone;
- powstałe w zakresie działalności przedsiębiorstw hotelowych z tytułu należności za dostarczone mieszkanie, utrzymanie i usługi oraz z tytułu wydatków poniesionych na rzecz osób, które korzystają z usług takich przedsiębiorstw;
- stosunku rachunku bankowego;
- umowy o dzieło – termin przedawnienia liczy się od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.
Natomiast po upływie roku przedawnieniu ulegają m.in:
- roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy;
- roszczenia najemcy przeciwko wy najmującemu o zwrot nakładów na rzecz albo o zwrot nadpłaconego czynszu;
- roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy;
- roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy;
- roszczenia z umowy przewozu osób – termin przedawnienia liczy się od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany – od dnia, kiedy miał być wykonany;
- roszczenia z umowy przewozu rzeczy – termin przedawnienia liczy się od dnia dostarczenia przesyłki, a w razie całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem – od dnia, kiedy przesyłka miała być dostarczona;
- roszczenia z umowy spedycji;
- roszczenia z tytułu umowy składu.
Sześciomiesięczny termin przedawnienia został przewidziany m.in. dla:
- roszczeń przysługujących przewoźnikowi przeciwko innym przewoźnikom, którzy uczestniczyli w przewozie przesyłki – termin przedawnienia liczy się od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo;
- roszczeń przysługujących spedytorowi przeciwko przewoźnikom i dalszym spedytorom, którymi się posługiwał przy przewozie przesyłki – termin przedawnienia liczy się od dnia, kiedy spedytor naprawił szkodę, albo od dnia, kiedy wytoczono przeciwko niemu powództwo.
Istotnym jest fakt, iż wierzyciel może przerwać bieg przedawnienia roszczeń finansowych. Skutek taki następuje przez:
- każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
- uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;
- wszczęcie mediacji.
Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo (art. 124 § 1 k.c.).