Prokura uregulowana jest w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Prokura stanowi szczególny rodzaj pełnomocnictwa.
Prokura może być udzielona wyłącznie przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców. Obejmuje ona umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa (art. 1091 § 1 k.c.). Istotnym jest fakt, iż prokura nie może zostać ograniczona ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
W postępowaniu karnym prokurent może dokonywać za przedsiębiorcę czynności procesowych jako organ uprawniony do działania w jego imieniu (art. 51 § 1 k.p.k. w zw. z art. 1091 § 1 k.c. (Postanowienie SN z dnia 26 listopada 2003 r., I KZP 28/03).
Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie (art. 1092 § 1 k.c.).
Należy podkreślić, iż prokurentem może być wyłącznie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Przepisy Kodeksu cywilnego expressis verbis wskazują czynności prawne dla dokonania, których nie jest wystarczająca prokura, lecz wymagane jest pełnomocnictwo do poszczególnej sprawy. Czynności te są następujące:
- zbycie przedsiębiorstwa;
- dokonanie czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania;
- zbycie nieruchomości;
- obciążenie nieruchomości.
Zgodnie z art. 1094 § 1 k.c. prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie. Kierowane do przedsiębiorcy oświadczenia lub doręczenia pism mogą być dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury łącznie.
Dopuszczalne jest udzielenie prokury jednej osobie z zastrzeżeniem, że może ona działać tylko łącznie z członkiem zarządu spółki lub wspólnikiem (Uchwała SN z dnia 27 kwietnia 2001 r., III CZP 6/01).
Prokurę można ograniczyć do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa (prokura oddziałowa) (art. 1095 k.c.).
Przepisy ustawy zakazują przenoszenia prokury. Prokurent może jednak ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności.
Prokura może być w każdym czasie odwołana (art. 1097 § 1 k.c.).
Prokura wygasa w następujących przypadkach:
- wskutek wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru;
- wskutek ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy;
- wskutek otwarcia likwidacji przedsiębiorcy;
- wskutek przekształcenia przedsiębiorcy;
- ze śmiercią prokurenta.
Z chwilą ogłoszenia upadłości prokura wygasa, a nowa nie może być ustanowiona (art. 1097 § 2 k.c.) (Uchwała SN z dnia 21 lipca 2006 r., III CZP 45/06).
Natomiast śmierć przedsiębiorcy ani utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie powoduje wygaśnięcia prokury.
Przedsiębiorca obowiązany jest zgłosić do rejestru przedsiębiorców udzielenie i wygaśnięcie prokury. Zgłoszenie o udzieleniu prokury powinno określać jej rodzaj, a w przypadku prokury łącznej także sposób jej wykonywania.
Zgodnie z art. 1099 k.c. prokurent składa własnoręczny podpis zgodnie ze znajdującym się w aktach rejestrowych wzorem podpisu, wraz z dopiskiem wskazującym na prokurę, chyba że z treści dokumentu wynika, że działa jako prokurent.