Prawo do grobu przysługuje osobie, która podpisała z zarządcą cmentarza umowę o „rezerwację” kwatery. Do osoby tej należy decyzja kto może być pochowany w danym grobie. Jednakże problem pojawia się po śmierci tej osoby.
Prawo do grobu ma charakter osobisty i majątkowy, ale nie jest prawem własności. Samo uiszczenie opłaty za grób nie ma wpływu na prawo do niego (Wyrok SN z dnia 3 grudnia 2010 r., I CSK 66/10).
Zgodnie z powyższym prawo do grobu nie podlega ogólnym zasadom dziedziczenia. Dlatego też po śmierci osoby, która posiadała prawo do grobu, prawo to przysługuje jej najbliższym krewnym. Zgodnie z ustawą z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (t.j. Dz. U. z 2011 r., Nr 118, poz. 687 z późn. zm.) najbliższa pozostała rodzina osoby zmarłej to:
- pozostały małżonek(ka);
- krewni zstępni;
- krewni wstępni;
- krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa;
- powinowaci w linii prostej do 1 stopnia.
Każda z wyżej wskazanych osób ma prawo decydować kto ma być pochowany w grobie. Może ona także sama być w nim pochowana. W przypadku, gdy w przedmiocie dysponowania grobem wystąpi konflikt pomiędzy najbliższymi osoby zmarłej, która miała do niego prawo – osoby te mogą żądać rozstrzygnięcia konfliktu przez sąd.
Zgodnie z ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych grób nie może być użyty do ponownego chowania przed upływem lat 20. Po upływie lat 20 ponowne użycie grobu do chowania nie może nastąpić, jeżeli jakakolwiek osoba zgłosi zastrzeżenie przeciw temu i uiści opłatę, przewidzianą za pochowanie zwłok. Zastrzeżenie to ma skutek na dalszych lat 20 i może być odnowione. Zakaz użycia grobu do ponownego chowania nie ma jednak zastosowania do chowania zwłok w grobach murowanych przeznaczonych do pomieszczenia zwłok więcej niż jednej osoby, a także do chowania urn zawierających szczątki ludzkie powstałe w wyniku spopielenia zwłok. Należy podkreślić, iż dozwolone są umowy, przedłużające termin, przed upływem którego nie wolno użyć grobu do ponownego pochowania. Niezależnie od powyższych przepisów jest wzbronione użycie do ponownego pochowania grobów, mających wartość pamiątek historycznych (ze względu na swą dawność lub osoby, które są w nich pochowane, lub zdarzenia, z którymi mają związek) albo wartość artystyczną. W istniejących grobach murowanych dopuszcza się chowanie zwłok osób zmarłych w ciągu 20 lat po wydaniu decyzji o zamknięciu cmentarza.
Uprawnienie osoby bliskiej zmarłego do decydowania o przeznaczeniu wolnego miejsca w grobie rodzinnym ziemnym nie wygasa wskutek zaniedbania przez nią zgłoszenia zastrzeżenia i uiszczenia opłat, o których mowa w art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (jedn. tekst: Dz. U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295 ze zm.), także wówczas, gdy inna osoba uzyskała zgodę zarządcy cmentarza na pochowanie w wolnym miejscu innego zmarłego (Wyrok SN z dnia 7 listopada 2002 r., II CKN 980/00).
Regulaminy obowiązujące na poszczególnych cmentarzach wymagają, aby wszystkie osoby uprawnione do grobu wyznaczyły jego opiekuna. Opiekunem grobu powinna być jedna osoba. Staje się ona wówczas dysponentem grobu i obowiązana jest realizować następujące obowiązki:
- załatwiać wszystkie sprawy związane z grobem;
- utrzymywać grób w należytym stanie;
- dbać o czystość i porządek w obrębie grobu;
- respektować prawo osób najbliższych do oddawania czci osobom zmarłym i prawo do zachowania pamięci.
Należy podkreślić, iż wykonywanie prac przy grobie takich, jak np. układanie płytek wymaga zezwolenia zarządcy cmentarza.