Prawo pracy

Podmioty stosunku pracy

21 paź

Podmiotami stosunku pracy są strony, które uczestniczą w wykonaniu zobowiązania: pracodawca oraz pracownik

Pracodawca

W artykule 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (Dz. U. Nr 24, poz. 141 z późn. zm.) zawarta jest definicja pracodawcy.

Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.

Można wymienić przykładowo następujące jednostki organizacyjne, które zatrudniają pracowników: spółki handlowe i cywilne, przedsiębiorstwa państwowe, urzędy.

Pracodawcą jest spółka jawna, a nie jej wspólnicy (Wyrok SN z dnia 4 listopada 2004 r., I PK 25/04).
Pracownik, który występuje przeciwko spółce cywilnej, powinien wskazać w pozwie jako stronę pozwaną nie tylko tą spółkę, ale również wszystkich jej wspólników (Wyrok SN z dnia 6.02.1997 r., I PKN 77/96).

Pracodawcami są ponadto nie tylko „samoistne” jednostki organizacyjne, ale także jednostki organizacyjne wchodzące w ich skład takie, jak np. filie, oddziały.

Pracodawcą Jana Kowalskiego zatrudnionego w oddziale zakładu o zasięgu ogólnopolskim nie jest centrala tego zakładu znajdująca się w Warszawie, lecz oddział, z którym nawiązał on stosunek pracy.

Koniecznym warunkiem, od którego spełnienia uzależnione jest uzyskanie przez daną jednostkę organizacyjną przymiotu pracodawcy jest zatrudnianie pracowników. Zwrot ten oznacza nawiązywanie stosunku pracy z osobami gotowymi do pracy. Sam fakt, że w danej jednostce wykonują pracę osoby będące pracownikami nie oznacza równocześnie, iż jednostka ta jest pracodawcą. Aby  określać tak daną jednostkę organizacyjną musi mieć ona zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań z zakresu prawa pracy.

Podmiot faktycznie wypłacający wynagrodzenie za pracę pracownikom zatrudnionym przez innego pracodawcę nie staje się przez to stroną umowy o pracę (Wyrok SN z dnia 1 lutego 2000 r., I PKN 494/99).
Osobowość prawna nie jest konieczną przesłanką dla uzyskania przez jednostkę, która zatrudnia pracowników przymiotu pracodawcy.

Zgodnie z powyższym do pracodawców można zaliczyć także komitety społeczne, zrzeszenia producentów, itp. Jednostkom tym prawo cywilne odmawia zdolności prawnej, jednakże jeżeli zatrudniają one pracowników należy uznawać je za pracodawców w rozumieniu kodeksu pracy.

Pracodawcami mogą być zarówno jednostki organizacyjne występujące w stosunkach prawnych jako podmioty prowadzące działalność gospodarczą lub inną w formie spółek, stowarzyszeń itd., jak również osoby fizyczne, które są właścicielami przedsiębiorstw, warsztatów, zakładów usługowych, itp.

Istotnym jest fakt, iż za pracodawcę nie uważa się samego zakładu pracy w znaczeniu przedmiotowym, to znaczy zakładu gospodarczego, który prowadzony jest przez osobę fizyczną. Za pracodawcę uważa się osobę fizyczną będącą jego właścicielem.

Pracodawcą (art. 3 k.p.) jest przedsiębiorca, który jako osoba fizyczna prowadzi działalność na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, nie zaś prowadzone przez niego przedsiębiorstwo jako zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej (art. 551 k.c.) (Wyrok SN z dnia 22 sierpnia 2003 r., I PK 284/02).

Pracodawca staje się stroną stosunku pracy w momencie jego nawiązania na podstawie umowy o pracę, spółdzielczej umowy o pracę, mianowania, powołania lub wyboru. Na zasadzie wyjątku jednostka organizacyjna uzyskuje status pracodawcy w stosunku do osób zatrudnionych w danym zakładzie pracy z chwilą jego przejścia na nią jako nowego pracodawcę.

Pracownik

Pracownikiem może być tylko osoba fizyczna. Nie musi mieć ukończonych 18 lat, ponieważ na warunkach określonych w przepisach o zatrudnianiu młodocianych pracownikiem może być także osoba niepełnoletnia.

Zgodnie z kodeksem pracy pracownikami są także młodociani. Są to osoby, które ukończyły 16 lat, a nie przekroczyły 18 lat. Natomiast zatrudnianie osób, które nie ukończyły 16 lat jest zabronione. Młodociani mogą być zatrudniani w zakładzie pracę na podstawie umów w celu przygotowania zawodowego, a jedynie na zasadzie wyjątku na podstawie umów o pracę i to tylko przy wykonywaniu lekkich prac.

Do odrębnej grupy pracowników w rozumieniu prawa pracy należy zaliczyć pracowników samorządowych, których stosunek pracy uregulowany jest w ustawie z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458).

Kolejną grupę pracowników tworzą urzędnicy państwowi. Są to osoby zatrudnione w urzędach państwowych, które spełniają szczególne wymagania określone w ustawie z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. Nr 31, poz. 214 z późn. zm.) i w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej (Dz. U. Nr 170, poz. 1218 z późn. zm.).

Natomiast do pracowników sezonowych należy zaliczyć pracowników wykonujący przez określony czas pracę, która uzależniona jest od pory roku, a także warunków atmosferycznych.

Należy dodać ponadto, iż z niektórych uprawnień przysługujących pracownikom mogą korzystać także osoby, które nie pozostają w stosunkach pracy. Należą do nich, np. osoby wykonujące pracę nakładczą.

Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania, a także spółdzielczej umowy o pracę (art. 2 k.p.).

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *