Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.) określa zasady planowania przestrzennego na szczeblu krajowym.
Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej obowiązany jest:
- koordynować zgodność planów zagospodarowania przestrzennego województw z koncepcją przestrzennego zagospodarowania kraju;
- w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rozwoju regionalnego prowadzić współpracę transgraniczną i przygraniczną w zakresie zagospodarowania przestrzennego;
- przygotowywać okresowe raporty o stanie zagospodarowania przestrzennego kraju.
Na podstawie art. 47 ust. 1 UPlanIZag minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego, uwzględniając cele zawarte w rządowych dokumentach strategicznych:
- sporządza koncepcję przestrzennego zagospodarowania kraju, która uwzględnia zasady zrównoważonego rozwoju kraju w oparciu o przyrodnicze, kulturowe, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania, o których mowa w przepisach odrębnych, a także prowadzi współpracę zagraniczną w tym zakresie;
- prowadzi analizy i studia, opracowuje koncepcje oraz sporządza programy odnoszące się do obszarów i zagadnień pozostających w zakresie programowania strategicznego oraz prognozowania rozwoju gospodarczego i społecznego, współpracując z właściwymi ministrami oraz z centralnymi organami administracji rządowej.
Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju określa uwarunkowania, cele i kierunki zrównoważonego rozwoju kraju oraz działania niezbędne do jego osiągnięcia, a w szczególności:
- podstawowe elementy krajowej sieci osadniczej, z wyodrębnieniem obszarów metropolitalnych;
- wymagania z zakresu ochrony środowiska i zabytków, z uwzględnieniem obszarów podlegających ochronie;
- rozmieszczenie infrastruktury społecznej o znaczeniu międzynarodowym i krajowym;
- rozmieszczenie obiektów infrastruktury technicznej i transportowej, strategicznych zasobów wodnych i obiektów gospodarki wodnej o znaczeniu międzynarodowym i krajowym;
- obszary problemowe o znaczeniu krajowym, w tym obszary zagrożeń wymagających szczegółowych studiów i planów.
Rada Ministrów przyjmuje koncepcję przestrzennego zagospodarowania kraju oraz okresowe raporty o stanie zagospodarowania kraju. Przyjmując koncepcję, Rada Ministrów ustala, w jakim zakresie koncepcja ta będzie stanowiła podstawę sporządzania programów, o których mowa w art. 48 ust. 1 UPlanIZag. Następnie Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej koncepcję przestrzennego zagospodarowania kraju oraz okresowe raporty o stanie zagospodarowania przestrzennego kraju. Ponadto Prezes Rady Ministrów może powołać Państwową Radę Gospodarki Przestrzennej, jako organ doradczy w sprawie koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, oraz ustalić, w drodze zarządzenia, regulamin określający zadania, organizację i tryb jej działania.
Zgodnie z art. 48 ust. 1 UPlanIZag ministrowie i centralne organy administracji rządowej, w zakresie swojej właściwości rzeczowej, sporządzają programy zawierające zadania rządowe służące realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym. Programy te podlegają zaopiniowaniu przez sejmiki właściwych województw. Programy te przyjmuje w drodze rozporządzenia Rada Ministrów.
Rejestr programów zawierających zadania rządowe, które służą realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym prowadzi Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej. Minister ten występuje do marszałka właściwego województwa z wnioskiem o wprowadzenie programu do planu zagospodarowania przestrzennego województwa (art. 49 ust. 2 UPlanIZag).