O opłatach lokalnych stanowi ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz. U. z 2010 r., Nr 95, poz. 613 z późn. zm.).
Wyróżnić można następujące opłaty lokalne:
- opłata targowa;
- opłata miejscowa;
- opłata uzdrowiskowa;
- opłata od posiadania psów.
Opłata targowa
Opłatę targową pobiera się od osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, dokonujących sprzedaży na targowiskach (art. 15 ust. 1 UPiOpLok).
Zgodnie z ustawą o podatkach i opłatach lokalnych targowiskami są wszelkie miejsca, w których jest prowadzona sprzedaż.
Należy podkreślić, iż opłacie targowej nie podlega sprzedaż dokonywana w budynkach lub w ich częściach. Opłatę targową pobiera się niezależnie od należności przewidzianych w odrębnych przepisach za korzystanie z urządzeń targowych oraz za inne usługi świadczone przez prowadzącego targowisko.
Na podstawie art. 15 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. Nr 9, poz. 31) nie jest wyłączony obowiązek uiszczenia opłaty targowej za prowadzenie działalności handlowej na chodniku, niezależnie od ewentualnej odpowiedzialności za naruszenie przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. Nr 14, poz. 60) (Wyrok SN z dnia 9 grudnia 1993 r., III ARN 66/93).
Przepisy ustawy zwalniają od opłaty targowej osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, dokonujące sprzedaży na targowiskach, które są podatnikami podatku od nieruchomości w związku z przedmiotami opodatkowania położonymi na targowiskach.
Opłata miejscowa
Zgodnie z art. 17 ust. 1 UPiOpLok opłata miejscowa jest pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych:
- w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach;
- w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status obszaru ochrony uzdrowiskowej na zasadach określonych w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. Nr 167, poz. 1399, z 2007 r. Nr 133, poz. 921 oraz z 2009 r. Nr 62, poz. 504);
Opłatę miejscową pobiera się za każdy dzień pobytu we wskazanych wyżej miejscowościach (art. 17 ust. 1 UPiOpLok).
Opłaty miejscowej nie pobiera się:
- pod warunkiem wzajemności – od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca pobytu stałego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- od osób przebywających w szpitalach;
- od osób niewidomych i ich przewodników;
- od podatników podatku od nieruchomości z tytułu posiadania domów letniskowych położonych w miejscowości, w której pobiera się opłatę miejscową;
- od zorganizowanych grup dzieci i młodzieży szkolnej.
Rada Ministrów zgodnie z upoważnieniem ustawowym w rozporządzeniu z dnia 18 grudnia 2007 r. określiła warunki, jakie powinna spełniać miejscowość, w której można pobierać opłatę miejscową (Dz. U. Nr 249, poz. 1851). Natomiast ustalenie miejscowości, które odpowiadają warunkom określonym w tym rozporządzeniu należy do zadań rady gminy.
Opłata uzdrowiskowa
Opłata uzdrowiskowa jest pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach zdrowotnych, turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status uzdrowiska na zasadach określonych w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych. Opłata uzdrowiskowa pobierana jest za każdy dzień pobytu w takich miejscowościach.
Od osób, od których pobierana jest opłata uzdrowiskowa, nie pobiera się opłaty miejscowej (art. 17 ust. 2a UPiOpLok).
Ponadto opłaty uzdrowiskowej nie pobiera się:
- pod warunkiem wzajemności – od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca pobytu stałego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- od osób przebywających w szpitalach;
- od osób niewidomych i ich przewodników;
- od podatników podatku od nieruchomości z tytułu posiadania domów letniskowych położonych w miejscowości, w której pobiera się opłatę uzdrowiskową;
- od zorganizowanych grup dzieci i młodzieży szkolnej.
Opłata od posiadania psów
Rada gminy może wprowadzić opłatę od posiadania psów (art. 18aust. 1 UPiOpLok).
Opłatę pobiera się od osób fizycznych posiadających psy. Przepisy ustawy wskazują jednak podmioty, od których opłata ta nie jest pobierana. Mianowicie opłaty od posiadania psów nie pobiera się od:
- członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – pod warunkiem wzajemności;
- osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – z tytułu posiadania jednego psa;
- osób niepełnosprawnych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92, z późn. zm.) – z tytułu posiadania psa asystującego;
- osób w wieku powyżej 65 lat prowadzących samodzielnie gospodarstwo domowe – z tytułu posiadania jednego psa;
- podatników podatku rolnego od gospodarstw rolnych – z tytułu posiadania nie więcej niż dwóch psów.
Wysokość opłat lokalnych
Na podstawie art. 19 UPiOpLok rada gminy, w drodze uchwały:
- określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek opłat określonych w ustawie;
- może zarządzić pobór tych opłat w drodze inkasa oraz określić inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso;
- może wprowadzać inne niż wymienione w ustawie zwolnienia przedmiotowe od opłat lokalnych.
Przepisy prawa wskazują następujące maksymalne stawki opłat lokalnych na rok 2012:
- stawka opłaty targowej nie może przekroczyć 728, 64 zł dziennie;
- stawka opłaty miejscowej w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach, nie może przekroczyć 2,08 zł dziennie;
- stawka opłaty miejscowej w miejscowościach posiadających status obszaru ochrony uzdrowiskowej nie może przekroczyć 2,96 zł dziennie;
- stawka opłaty uzdrowiskowej nie może przekroczyć 4,09 zł dziennie;
- stawka opłaty od posiadania psów nie może przekroczyć 115,31 zł rocznie od jednego psa.