Prawo spadkowe

Odwołanie testamentu

Zgodnie z art. 943 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia. Uprawnienie to wynika z faktu, iż testament nie wywołuje żadnych skutków prawnych za życia osoby, która go sporządziła. Jest to czynność prawna mortis causa. Ponadto testament nie jest skierowany do określonego adresata.
Spadkodawca może odwołać testament w każdej chwili.
Jednakże, aby odwołać testament spadkodawca musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych (art. 944 § 1 k.c.). Ponadto odwołanie to nie może nastąpić przez przedstawiciela (art. 944 § 2 k.c.). Marcin Nowak sporządził testament we wrześniu 2009 r. Natomiast w styczniu 2011 r. został ubezwłasnowolniony częściowo. Skutkiem tego rodzaju ubezwłasnowolnienia jest utrata pełnej zdolności do czynności prawnych. Marcin Nowak od stycznia 2011 r. posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnych. W związku z powyższym nie może on odwołać sporządzonego przez siebie we wrześniu 2009 r. testamentu.
Odwołać testament może jedynie testator osobiście.
Oświadczenie spadkodawcy nie mające cech testamentu i nie odpowiadające formie odwołania testamentu, a wskazujące, który z kilku testamentów sporządzonych tego samego dnia stanowi testament ostatni, może być uznane za wystarczające do usunięcia wątpliwości co do ich kolejności (Uchwała SN z dnia 30 września 1971 r., III CZP 56/71).
Kodeks cywilny expressis verbis wymienia następujące sposoby odwołania testamentu:
Po pierwsze: sporządzenie przez spadkodawcę nowego testamentu;
Jeżeli odwołanie testamentu następuje w ten sposób, że spadkodawca sporządza nowy testament, to odwołanie pierwszego testamentu jest skuteczne tylko wtedy, gdy nowy testament jest ważny. W szczególności jeżeli spadkodawca oświadczył swoją wolę w warunkach uzasadniających przyjęcie tego oświadczenia za testament ustny, a następnie pod wpływem wprowadzenia w błąd sporządził testament allograficzny, który jest z mocy art. 945 § 1 pkt 2 k.c. nieważny, to nieważny testament, jako nie wywołujący żadnych skutków prawnych, nie czyni bezskutecznym pierwszego oświadczenia woli spadkodawcy. Pierwsze oświadczenie woli spadkodawcy należy uznać za prawnie skuteczne jako testament, jeżeli jest ono wyrażone w formie przewidzianej przez prawo, która w danej sytuacji była dopuszczalna (Postanowienie SN z dnia 22 stycznia 1974 r., III CRN 326/73).
Po drugie: w zamiarze odwołania zniszczenie przez spadkodawcę testamentu lub pozbawienie go cech, od których zależy jego ważność;
Po trzecie: dokonanie przez spadkodawcę zmian w testamencie, z których wynika wola odwołania jego postanowień.
Jeżeli spadkodawca sporządzi kilka identycznych co do treści testamentów – w tej samej dacie lub datach różnych – to wówczas jest kilka jednakowo skutecznych testamentów. Odwołanie (art. 946 k.c.) jednego z tych testamentów nie pozbawia ważności pozostałych, z samego zaś odwołania jednego z nich nie można wnosić, iż spadkodawca odwołał w ten sposób pozostałe testamenty, chyba że co innego wynika z okoliczności konkretnego wypadku (Postanowienie SN z dnia 30 czerwca 1972 r., I CR 403/72).
Jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.
Skutki prawne odwołania testamentu i odwołania testamentu odwołującego testament następują z chwilą otwarcia spadku, z tym że odwołanie testamentu odwołującego nie przywraca skuteczności testamentu pierwotnie odwołanego (Postanowienie SN z dnia 8 stycznia 2002 r., I CKN 482/00).

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *