Zgodnie z treścią art. 299§1 Kodeksu spółek handlowych jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Istotne problemy wiążą się z ustaleniem charakteru prawnego odpowiedzialności członków zarządu, w przypadku gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. W literaturze i orzecznictwie ma miejsce zderzenie kilku koncepcji. Wśród dwóch najbardziej popularnych, jedna przyjmuje odszkodowawczy charakter, druga zaś charakter gwarancyjny (względnie quasi-gwarancyjny).
W niniejszym artykule postaram się przybliżyć reguły związane z obliczaniem terminu przedawnienia roszczeń wynikających z art. 299§1 Kodeksu spółek handlowych. Osobiście przychylam się do stanowiska wyrażonego w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2003 roku w sprawie IV CK 226/02, iż odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, o której mowa w art. 299 Ksh, ma charakter opertej na ustawie swoistej odpowiedzialności odszkodowawczej.
Konsekwencją odszkodowawczego charakteru roszczeń wierzyciela przeciwko członkom zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest stosowanie do przedawnienia tych roszczeń zasad określonych w art. 4421 Kc. Stosownie więc do art. 4421§1 Kc roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynnej niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
Dla określenie terminu przedawnienia roszczeń odszkodowawczych członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością istotne jest więc ustalenie czy i kiedy wierzyciel powziął wiedzę o szkodzie oraz kiedy nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.
Zdarzenie wywołujące szkodę
Zdarzeniem wywołującym szkodę jest co do zasady zaniechanie złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub wszczęcia postępowania układowego. Należy w tym miejscu zauważyć, iż osoby odpowiedzialne za szkodę mogą taki wniosek złożyć jedynie w okresie w jakim sprawują funkcję członka zarządu spółki.
Powzięcie informacji o szkodzie
Bieg terminu przedawnienia roszczenia wynikającego z art. 299 § 1 k.s.h. należy liczyć od dnia dowiedzenia się przez powoda o wydaniu postanowienia o umorzeniu postępowania upadłościowego, o ile z treści tego postanowienia wynika oczywisty brak majątku spółki na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego. Z tym bowiem dniem powód dopiero dowiaduje się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, ponieważ art. 4421 § 1 k.c. (dawniej art. 442 § 1 k.c.) wymaga objęcia świadomością wierzyciela spółki wszystkich elementów konstytutywnych roszczenia z art. 299 § 1 k.s.h., co następuje z momentem otrzymania takich informacji, które, obiektywnie oceniając, w pełni uprawdopodobniają wystąpienie tych elementów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2010 r., V CSK 30/10). Przewidziany w art. 442 § 1 k.c. trzyletni termin przedawnienia biegnie w przypadku roszczenia wywodzonego z art. 299 § 1 k.s.h. na ogół od dnia bezskuteczności egzekucji, a ściślej, od chwili gdy jest już oczywiste, że egzekucja będzie bezskuteczna. Z reguły bowiem już w chwili, gdy egzekucja wierzytelności okazuje się bezskuteczna, wierzyciele spółki dowiadują się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 października 2009 r., I ACa 672/09).
Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż w określonych sytuacjach termin przedawnienia roszczeń może ulec wydłużeniu. Jeżeli szkoda poniesiona przez wierzyciela jest konsekwencją niezgłoszenia w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, co wyczerpuje znamiona przestępstwa określonego w art. 586 ksh., do roszczenia wierzyciela dochodzonego na podstawie art. 299 ksh ma zastosowane art. 4421 § 2 k.c., przewidujący dwudziestoletni termin przedawnienia (wyrok Sądu Najwyższego z 24 lipca 2014 r., II CSK 582/13).
Jeżeli macie Państwo pytania związane z poruszonym tematem zapraszamy do zadawania pytań poprzez formularz lub też umówienia spotkania w siedzibie naszej kancelarii.