Zgodnie z treścią art. 49 Ustawy o komornikach sądowych i egzekucji dłużnik może złożyć wniosek o obniżenie wysokości opłat egzekucyjnych. Przedmiotowe uregulowanie zostało dodane przez Ustawę z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.
Przepis od początku budził duże emocje i został zaskarżony do Trybunału Konstytucyjnego przez Krajową Radę Komorniczą. Ostatecznie Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż zasady dotyczące obniżania opłaty egzekucyjnej są zgodne z konstytucją.
Trybunał przypomniał, że możliwość korygowania przez sąd wysokości opłaty egzekucyjnej wiąże się z charakterem tej opłaty oraz sposobem jej obliczania i egzekwowania przez samego komornika.
Opłatę egzekucyjną ustala komornik zgodnie z zasadami wyrażonymi w art. 49 ust. 1 Ustawy o komornikach. Ustalając jej wysokość komornik musi brać pod uwagę nie tylko podstawę obliczenia, jaką stanowi 15 proc. wartości egzekwowanego świadczenia, ale również poniesione wydatki, nakład pracy oraz wartość wyegzekwowanej części świadczenia zgłoszonego do egzekucji.
Kompetencja sądu w zakresie miarkowania opłaty egzekucyjnej znajduje zastosowanie w sytuacjach wyjątkowych i ma na celu przeciwdziałanie nadużyciom prawa, polegającym na ustalaniu przez komornika wygórowanej opłaty, która w rażący sposób odbiega od zasad określonych w art. 49 ust. 1 Ustawy o komornikach. Dotyczy to w szczególności wysokości opłaty egzekucyjnej w postępowaniu, które nie wymagało od komornika znacznego nakładu pracy ani nie było czasochłonne.
Istotna w tej materii jest również uchwała Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 17/2012 w której orzeczono, iż przepis art. 49 ust. 7 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Tekst jednolity: Dz. U. 2011 r. Nr 231 poz. 1376) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. 2010 r. Nr 40 poz. 228) stanowi – niezależnie od dnia wszczęcia postępowania egzekucyjnego – podstawę wystąpienia z wnioskiem o obniżenie wysokości opłaty stosunkowej pobieranej przez komornika w sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych na podstawie art. 49 ust. 1 lub ust. 2.
Obniżenie to (zwane również miarkowaniem) może dotyczyć tylko opłaty stosunkowej w sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych, czyli opłat przewidzianych w art. 49 ust. 1 i 2 Ustawy o komornikach.
Obniżenia opłaty egzekucyjnej dokonuje sąd rejonowy, przy którym działa komornik, na wniosek dłużnika albo wierzyciela.
Wniosek o obniżenie opłat wnosi się do sądu rejonowego, przy którym działa komornik, w terminie 7 dni od dnia uzyskania informacji o ściągnięciu opłaty albo od dnia doręczenia postanowienia.
Do wniosku o obniżenie opłaty egzekucyjnej stosuje się odpowiednio przepisy o skardze na czynności komornika. W świetle tych przepisów wniosek o obniżenie wysokości opłaty egzekucyjnej powinien czynić zadość wymaganiom pisma procesowego, określać wysokość opłaty ustalonej przez komornika oraz zawierać uzasadnienie. Odpis wniosku o obniżenie opłaty sąd przesyła komornikowi, który w terminie trzech dni na piśmie sporządza uzasadnienie ustalenia wysokości opłaty egzekucyjnej oraz przekazuje je wraz z aktami sprawy do sądu, do którego złożono wniosek o obniżenie wysokości opłaty, chyba że wniosek ten w całości uwzględnia, o czym zawiadamia sąd i skarżącego oraz zainteresowanych, których uwzględnienie wniosku dotyczy.
Sąd rozpoznaje wniosek, o którym mowa, w terminie tygodniowym od dnia jego wpływu do sądu, a gdy wniosek zawiera braki formalne podlegające uzupełnieniu – w terminie tygodniowym od jego uzupełnienia. Jeżeli wniosek złożono po terminie albo nie uzupełniono w terminie jego braków, sąd odrzuca wniosek, chyba że uzna, iż zachodzi podstawa do podjęcia czynności na podstawie art. 759 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Na postanowienie sądu o odrzuceniu wniosku służy zażalenie.
Po rozpoznaniu wniosku o obniżenie opłaty egzekucyjnej sąd może wniosek ten oddalić albo go uwzględnić, biorąc pod uwagę w szczególności nakład pracy komornika lub sytuację majątkową wnioskodawcy oraz wysokość jego dochodów.