Potocznie używana nazwa ‘chwilówka’ określa zaciągnięcie zobowiązania, czyli szybkiej pożyczki. Szybka pożyczka różni się od tradycyjnych kredytów gotówkowych. Sądy zwracają uwagę na nieuczciwe zapisy w umowach chwilówek. Często w tego rodzaju umowach zdarzają się tego typu zapisy, przed którymi klienci nie potrafią się bronić.
W pierwszej kolejności wytłumaczę, czym jest pożyczka chwilówki oraz co najistotniejsze, jakie są konsekwencje je nie spłacenia. Firmy pozabankowe udzielające chwilówek zarabiają na przedłużeniach i egzekucji niespłaconych pożyczek. Łatwość, z jaką można uzyskać chwilówkę, której udzielenie jest reklamowane, jako np. bez kosztownych zobowiązań jest dużo łatwiej zaciągnąć niż spłacić.
Wielu osobom nie udaje się spłacić szybkiej pożyczki na czas. W takiej sytuacji pozostaje im bądź przedłużenie okresu spłaty pożyczki bądź tak jak wiele osób robi nie spłacenie jej w ogóle. W momencie nie spłacenia chwilówki na czas, pożyczkobiorcy zostają doliczone do długu dodatkowe opłaty.
Firmy pożyczkowe podejmują pewne kroki w celu ściągnięcia długów. Najczęściej pierwszym krokiem, jaki podejmują wysyłają do klienta wezwanie do zapłaty w formie SMS bądź listu. Sam koszt takich wezwań kosztuje klienta, który ponosi za to koszt od 2 do nawet 40 złotych.
Takie upomnienia są nazywane monitami. Jeżeli monity w formie wiadomości SMS czy listu nie przyniosą skutku, para bank zaczyna dzwonić do klienta bądź wysyłać monity listem poleconym. Cena za tego typu monity rośnie i wynosi od 10 do 60 złotych. Problemem w kosztach monitów jest to, że parabanki nie poprzestają na ich jednorazowym wysłaniu tylko wysyłają ją wiele razy (np. połączenia telefoniczne czy wysyłając wiadomości SMS), doliczając je do całkowitej kwoty długu klienta.
Dodatkowo dochodzą odsetki karne naliczane do długu zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim. W przypadku braku kontaktu z pożyczkobiorcą firma pozabankowa podejmuje czynności windykacyjne. Takie czynności są prowadzone, w zależności od możliwości firmy, która udzieliła pożyczki, bądź przez zewnętrzną firmę windykacyjną bądź przez specjalną sekcję windykacyjną w strukturach firmy.
Windykacja może być przeprowadzona w sposób polubowny lub sądowy. Windykacja polubowna polega na przekazaniu sprawy przez firmę, która udzieliła osobie kredytu windykatorowi. Indykator zajmujący się ściąganiem takich należności najczęściej proponuje rozłożenie zobowiązania na raty. Dodatkowo klient zostaje poinformowany, iż czynności windykacyjne są odpłatne i są doliczane do długu.
W sytuacji nie możności zakończenia postępowania windykacyjnego, zaczyna się postępowania sądowe. W toku postępowania sądowego celem jest uzyskanie tytułu egzekucyjnego, na podstawie, którego dalsze ubieganie się o zwrot długu może mieć miejsce. Na skutek postępowania może nastąpić sporządzenie wniosku o nadania klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnego.
Ostatnim etapie w przypadku niewypłacalnego pożyczkobiorcy jest przekazanie takiej sprawy kancelarii komorniczej. Komornik może zająć wynagrodzenie za pracę lub środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym. W ostateczności komornik może nawet zająć nieruchomości lub ruchomości należące do dłużnika.
Teraz skupie się, na czym polega nieważność umowy chwilówki. W orzeczeniu Sądu Rejonowego w Zgierzu (sygn.. akt: I C 1627/16) Sad orzekł iż zapisy budzące wątpliwości pod względem moralnymi i obyczajowym nie muszą oznaczać nieważności umowy, mogą jednak wpływać na obowiązki stron.
Sąd analizując sprawę przypomniał, że zgodnie z artykułem 720 §1 kodeksu cywilnego „przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko, co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej, jakości”. Sędzia przypomniał, że umowa pożyczki opiewająca na kwotę większą niż 500 zł, a takiej właśnie dotyczyła powyższa sprawa, powinna być stwierdzona pismem.
Wydając wyrok sędzia wskazał także artykuł art. 385 1 §1 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Za „nieuzgodnione indywidualnie” należy uznać te postanowienia na treść, których konsument nie miał rzeczywistego wpływu. Kolejną przesłanką niedozwolonego zapisu jest to, by nie było to postanowienie jednoznacznie określające główne świadczenia stron.
Sędzia przypomniał rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 r. (sygn. akt: I CK 832/04), w którym uznano za postanowienia umowy rażąco naruszające interes konsumenta, zapisy „ które znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron”. W powyższej sprawie Sąd uznał, że monity wysyłane do Powódki rażąco naruszają jej interes. Sąd orzekł „Stosowane przez powódkę stawki w wysokości 15 złotych za pismo rażąco narusza dobre obyczaje, w tym zasadę uczciwości kontraktowej. Powódka nadto, w rzeczywistości ponosi koszt 4,20 złotych za pismo, co wynika z cennika usług pocztowych (opłata za listo polecony). Należy zauważyć, iż stosowanie stawek wynoszących ponad 3-krotność rzeczywistych kosztów wysłania listu, nie znajduje żadnego usprawiedliwienia faktycznego poza chęcią nieuczciwego wzbogacenia się kosztem konsumenta. Co więcej, całkowicie zbędne jest, w ocenie Sądu, wysyłanie do pozwanej monitów w odstępie dwutygodniowym. Takie działanie, poza wzbogaceniem się z tytułu opłat za wysłane pisma przewidzianych w umowie nie ma, zdaniem Sądu, żadnych innych racjonalnych podstaw” – argumentowano.
Dodatkowo Sąd zauważył, iż spółka nie wykazała, aby w rzeczywistości nadała wspominane w pozwie monity. Obowiązek uiszczenia opłaty za prowizję w celu przedłużenia terminu spłaty także budził wątpliwości. Uznano je za dodatkowe wynagrodzenie pożyczkodawcy, które narusza dobre obyczaje i interesy pozwanej. Wskazano, że mają na celu obejście przepisów dotyczących odsetek maksymalnych, tym bardziej, że „prowizja taka stanowi jednorazowo 19% wartości pożyczki, i jest rażąco wysoka”.
Podsumowując, Sądy w swoim orzecznictwie wskazują elementy umów chwilówek, które są niezgodne z prawem. Trzeba pamiętać, że spłacenie chwilówki jest nie takie proste jak jej wzięcie i może narazić pożyczkobiorcę na daleko idące konsekwencje, które mogą się zakończyć windykacją majątku. Jest to szybka, ale niebezpieczna forma pożyczki.