Nieumyślne spowodowanie śmierci stanowi przestępstwo określone w art. 155 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. kodeks karny (Dz. U. z 1997 r., Nr 88, poz. 553 z późn. zm.). Strona przedmiotowa tego przestępstwa polega na nieostrożnym zachowaniu się jego sprawcy. W takim razie można mówić w tym przypadku o lekkomyślności lub niedbalstwie sprawcy (art. 9 § 2 k.k.).
Stosownie do art. 9 § 2 k.k. czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć. Jak już wcześniej wspomniano istnieją dwie formy nieumyślności. Pierwszą z nich jest lekkomyślność polegająca na tym, że sprawca świadomie naruszając zasady ostrożności przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego, jednak przewiduje, że go uniknie.
Jan Nowak trzyma pistolet w szafce obok swojego łóżka. Pewnego dnia podczas zabawy znalazł go jego syn i postrzelił się w stopę. Pan Jan wiedział, że nie powinien trzymać broni bez zabezpieczenia, jednak odkładał na przyszłość kupno szczególnie zabezpieczonej szafki. Pan Jan dopuścił się lekkomyślności. Inną formą winy nieumyślnej jest niedbalstwo, które polega na tym, że sprawca nie przewiduje możliwości popełnienia czynu zabronionego, chociaż może ją przewidzieć.
Adam Kowalski postawił na samej krawędzi parapetu ciężką donicę, która spadła i spowodowała śmierć przypadkowego przechodnia. Czyn Pana Adama stanowił niedbalstwo.
Jak już wcześniej wspomniano przestępstwo nieumyślnego spowodowania śmierci może być popełnione w obu tych formach.
Ważne: Wyróżnia się dwie formy nieumyślności: lekkomyślność oraz niedbalstwo.
Zgodnie z art. 155 k.k. kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Nałożonym na lekarza przepisem art. 30 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 ze zm.) obowiązek niesienia pomocy występuje we wszystkich wypadkach, w których zwłoka w udzieleniu pomocy lekarskiej mogłaby spowodować określone w tym przepisie skutki, a więc i wtedy, gdy ich zaistnienie mogło i powinno być przez lekarza przewidziane. Oznacza to, że w kontakcie z pacjentem lekarz zobowiązany jest ocenić nie tylko stan jego zdrowia na podstawie aktualnej diagnozy, ale także w wypadku stwierdzenia zagrożenia rozważyć prawdopodobieństwo jego zwiększenia. Jeśli przewidywany wzrost zagrożenia wskazuje na możliwość zaistnienia skutków wymienionych w art. 30, to, pełniąc funkcję gwaranta, lekarz jest zobowiązany do niezwłocznego udzielenia właściwej pomocy medycznej, chyba że zwłoka w jej udzieleniu nie zmieniłaby stopnia zagrożenia. Niespełnienie tych obowiązków przez lekarza narusza art. 30 tej ustawy. W wypadku zaistnienia skutków określonych w tym przepisie w następstwie nieudzielenia pomocy medycznej lekarz może ponosić odpowiedzialność karną za przestępstwo popełnione nieumyślnie, jeśli zachodzą przesłanki strony podmiotowej określone w art. 9 § 2 k.k. (Wyrok SN z dnia 27 września 2010 r., V KK 34/10).
Należy zwrócić uwagę na fakt, iż pewne postacie nieumyślnego spowodowania śmierci zostały uregulowane w odrębnych od art. 155 k.k. przepisach. Tak jest np. w przypadku nieumyślnego spowodowania wypadku komunikacyjnego wskutek naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, którego następstwem jest śmierć innej osoby (art. 177 § 2 k.k.). Sprawca takiego czynu podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Oskarżony rozpoczynając jazdę na odcinku specjalnym miał świadomość wskazanych postanowieniem regulaminowych, nie musiał zatem w swoim zachowaniu uwzględniać zasady bezpiecznej prędkości określonej w prawie o ruchu drogowym. Zatem oskarżony swoim działaniem nie mógł wyczerpać znamienia naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym określonego w art. 177 § 1 k.k., a więc odpadła podstawowa przesłanka odpowiedzialności z tego przepisu (Postanowienie SN z dnia 7 stycznia 2008 r., V KK 158/07).
Inną postać nieumyślnego spowodowania śmierci określa art. 156 § 1 i 3 k.k. Zgodnie z tymi przepisami kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu, którego następstwem jest śmierć człowieka podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
Ustalenie zamiaru spowodowania przez sprawcę jakiegokolwiek innego uszczerbku na zdrowiu pokrzywdzonego niż ten określony w art. 156 § 1 k.k. (tj. uszczerbek ciężki) i jednocześnie nieumyślne spowodowanie śmierci pokrzywdzonego, na gruncie Kodeksu karnego z 1997 r. podlega ocenie z punktu widzenia kumulatywnego zbiegu przepisów, w tym także zbiegu pomijalnego (Postanowienie SN z dnia 3 stycznia 2006 r., II KK 80/05).