Miejsce i termin spełnienia świadczenia określa ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Miejsce spełnienia świadczenia
W doktrynie długi dzieli się na oddawcze oraz odbiorcze. Pierwsze z nich charakteryzują się tym, iż w przypadku braku innych postanowień umowy lub przepisów szczególnych długi te powinny być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela. Natomiast długi odbiorcze powinny być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie dłużnika.
Miejsce spełnienia świadczenia określone jest przede wszystkim w treści zobowiązania lub przez jego właściwość.
Jeżeli jednak miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę. Jednakże świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia. Jeżeli wierzyciel zmienił miejsce zamieszkania lub siedzibę po powstaniu zobowiązania, ponosi spowodowaną przez tę zmianę nadwyżkę kosztów przesłania. W przypadku, gdy zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa (art. 454 k.c.).
Określone w art. 454 § 2 k.c. miejsce spełnienia świadczenia należy rozumieć w ten sposób, że świadczenie pieniężne powinno być spełnione w zasadzie w miejscu zamieszkania lub siedzibie wierzyciela; jeżeli jednak wierzyciel prowadzi przedsiębiorstwo i zobowiązanie ma związek z tym przedsiębiorstwem, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa (Postanowienie SN z dnia 8 listopada 1991 r., II CO 16/91).
W razie przelewu wierzytelności pieniężnej dłużnik powinien dokonać zapłaty, jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone, w miejscu zamieszkania lub w siedzibie (siedzibie przedsiębiorstwa) nabywcy wierzytelności w chwili spełnienia świadczenia. Samo wskazanie dłużnikowi przez wierzyciela rachunku bankowego, na który ma zapłacić, nie rozstrzyga o miejscu spełnienia świadczenia (Uchwała SN z dnia 14 lutego 2002 r., III CZP 81/01).
Termin spełnienia świadczenia
Termin spełnienia świadczenia powinien wynikać przede wszystkim z treści lub właściwości zobowiązania.
Jeżeli jednak termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania (art. 455 k.c.). W powyższym przypadku o terminie spełnienia świadczenia decyduje wierzyciel.
Ponadto w przypadku, gdy strony zastrzegły w umowie, że spełnienie świadczenia następować będzie częściami w ciągu określonego czasu, ale nie ustaliły wielkości poszczególnych świadczeń częściowych albo terminów, w których ma nastąpić spełnienie każdego z tych świadczeń, wierzyciel może przez oświadczenie, złożone dłużnikowi w czasie właściwym, ustalić zarówno wielkość poszczególnych świadczeń częściowych, jak i termin spełnienia każdego z nich, jednakże powinien uwzględnić możliwości dłużnika oraz sposób spełnienia świadczenia (art. 456 k.c.).
Jeżeli jednak dłużnik stał się niewypłacalny albo jeżeli wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, zabezpieczenie wierzytelności uległo znacznemu zmniejszeniu, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin (art. 458 k.c.).
Termin spełnienia świadczenia może być zastrzeżony na korzyść dłużnika, wierzyciela lub obu stron.
Konsekwencją zastrzeżenia terminu spełnienia świadczenia na korzyść dłużnika jest uprawnienie dłużnika do wcześniejszego spełnienia świadczenia. Natomiast wierzyciel nie może żądać spełnienia świadczenia przed upływem wyznaczonego terminu.
Natomiast skutkiem zastrzeżenia terminu na korzyść wierzyciela jest brak jego obowiązku przyjmowania świadczenia od dłużnika przed upływem terminu. Wierzyciel może zaś żądać spełnienia tego świadczenia przed upływem określonego terminu.
W przypadku zastrzeżenia terminu na korzyść obu stron zarówno dłużnik, jak i wierzyciel nie mogą przed upływem terminu odpowiednio spełnić świadczenie lub żądać jego spełnienia.
Jeżeli termin spełnienia świadczenia oznaczony został przez czynność prawną poczytuje się w razie wątpliwości za zastrzeżony na korzyść dłużnika (art. 457 k.c.).