Zgodnie z ustawą z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2005 r., Nr 108, poz. 908 z późn. zm.) kierujący pojazdem jest obowiązany jechać z prędkością zapewniającą panowanie nad pojazdem, z uwzględnieniem warunków, w jakich ruch się odbywa, a w szczególności: rzeźby terenu, stanu i widoczności drogi, stanu i ładunku pojazdu, warunków atmosferycznych i natężenia ruchu. Ponadto kierujący pojazdem jest obowiązany:
- jechać z prędkością nieutrudniającą jazdy innym kierującym;
- hamować w sposób niepowodujący zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub jego utrudnienia;
- utrzymywać odstęp niezbędny do uniknięcia zderzenia w razie hamowania lub zatrzymania się poprzedzającego pojazdu.
Poza obszarem zabudowanym, na jezdniach dwukierunkowych o dwóch pasach ruchu, kierujący pojazdem objętym indywidualnym ograniczeniem prędkości albo pojazdem lub zespołem pojazdów o długości przekraczającej 7 m jest obowiązany utrzymywać taki odstęp od pojazdu silnikowego znajdującego się przed nim, aby inne wyprzedzające pojazdy mogły bezpiecznie wjechać w lukę utrzymywaną między tymi pojazdami. Przepisu tego nie stosuje się, jeżeli kierujący pojazdem przystępuje do wyprzedzania lub gdy wyprzedzanie jest zabronione.
Poza obszarem zabudowanym w tunelach o długości przekraczającej 500 m, kierujący pojazdem jest obowiązany utrzymywać odstęp od poprzedzającego pojazdu nie mniejszy niż:
- 50 m – jeżeli kieruje pojazdem o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t lub autobusem;
- 80 m – jeżeli kieruje zespołem pojazdów lub pojazdem niewymienionym w pkt 1.
Organ zarządzający ruchem na drogach może zmniejszyć lub zwiększyć za pomocą znaków drogowych dopuszczalny odstęp od poprzedzającego pojazdu w zależności od obowiązującej w tunelu dopuszczalnej prędkości.
Co do zasady prędkość dopuszczalna pojazdu lub zespołu pojazdów na obszarze zabudowanym w godzinach 500-2300 wynosi 50 km/h, a w godzinach 2300-500 wynosi 60 km/h (art. 20 ust. 1 i 2 PRuchDr).
Wyjątkiem od powyższej zasady jest prędkość dopuszczalna pojazdu lub zespołu pojazdów w strefie zamieszkania, która wynosi 20 km/h.
Natomiast prędkość dopuszczalna poza obszarem zabudowanym wynosi w przypadku:
- samochodu osobowego, motocykla lub samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t:
- na autostradzie – 140 km/h;
- na drodze ekspresowej dwujezdniowej – 120 km/h;
- na drodze ekspresowej jednojezdniowej oraz na drodze dwujezdniowej co najmniej o dwóch pasach przeznaczonych dla każdego kierunku ruchu – 100 km/h;
- na pozostałych drogach – 90 km/h;
- zespołu pojazdów lub pojazdu niewymienionego w pkt 1:
- na autostradzie, drodze ekspresowej lub drodze dwujezdniowej co najmniej o dwóch pasach przeznaczonych dla każdego kierunku ruchu – 80 km/h;
- na pozostałych drogach – 70 km/h.
Dopuszczalna prędkość autobusu spełniającego dodatkowe warunki techniczne określone w przepisach prawa na autostradzie i drodze ekspresowej wynosi 100 km/h.
Prędkość dopuszczalna niektórych pojazdów wynosi:
- ciągnika rolniczego (również z przyczepą) – 30 km/h;
- pojazdu z urządzeniem wystającym do przodu więcej niż 1,5 m od siedzenia dla kierującego – 30 km/h na obszarze zabudowanym i 60 km/h poza obszarem zabudowanym;
- motocykla (również z przyczepą) i motoroweru, którymi przewozi się dziecko w wieku do 7 lat – 40 km/h.
Jednakże organ zarządzający ruchem na drogach może zmniejszyć lub zwiększyć, za pomocą znaków drogowych, prędkość dopuszczalną pojazdów obowiązującą na obszarze zabudowanym. Prędkość dopuszczalna może być:
- zmniejszona – jeżeli warunki bezpieczeństwa ruchu na drodze lub jej odcinku za tym przemawiają;
- zwiększona – jeżeli warunki ruchu na drodze lub jej odcinku zapewniają zachowanie bezpieczeństwa ruchu.
Organ zarządzający ruchem na drogach może zmniejszyć, za pomocą znaków drogowych, prędkość dopuszczalną pojazdów obowiązującą poza obszarem zabudowanym, jeżeli warunki bezpieczeństwa ruchu na drodze lub jej odcinku za tym przemawiają. Ponadto organ rejestrujący pojazd może ustalić dla indywidualnego pojazdu dopuszczalną prędkość niższą niż wyżej wskazana, jeżeli jest to uzasadnione konstrukcją lub stanem technicznym pojazdu. Ograniczenie prędkości należy uwidocznić na znaku umieszczonym z tyłu pojazdu.
Mandat za przekroczenie prędkości może być nałożony, jeżeli spełnione zostały następujące przesłanki:
- pomiar prędkości został dokonany przyrządem kontrolno-pomiarowym;
- sprawca został zatrzymany do kontroli drogowej;
- sprawca został ustalony na miejscu zdarzenia.
Ponadto mandat za przekroczenie dozwolonej prędkości można nałożyć także w przypadku, gdy pomiar prędkości został dokonany za pomocą tzw. fotoradaru, a osoba sprawcy nie budzi wątpliwości. Ma to miejsce w przypadku, gdy zdjęcie wykonane przez fotoradar jest dobrej jakości i jest na nim uwidoczniona osoba sprawcy.
Natomiast w przypadku, gdy zdjęcie wykonane przez fotoradar nie spełnia wyżej wskazanych wymogów tryb mandatowy jest niedopuszczalny. Wynika to z faktu, iż mamy w takiej sytuacji do czynienia z uzasadnionymi wątpliwościami co do osoby sprawcy.