Kto może być wolontariuszem i na rzecz jakich podmiotów może wykonywać świadczenia?

Zdolność do bycia wolontariuszem

Artykuł 2 pkt. 3 ustawy z dnia 29 maja 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536 z późn. zm.) zawiera definicję legalną pojęcia wolontariusz.

Zdolność do bycia wolontariuszem należy określać stosownie do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) dotyczących zdolności do czynności prawnych (art. 11 – 22 k.c.). Na podstawie tych przepisów porozumienie o wykonywanie świadczeń wolontarystycznych może zawrzeć zarówno osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, jak też osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych (tzn. małoletni, który ukończył lat trzynaście lub osoba ubezwłasnowolniona częściowo). Jednak należy zaznaczyć, że w drugim przypadku do ważności takiej umowy potrzebna będzie zgoda przedstawiciela ustawowego osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych. Osoba ta może także sama potwierdzić zawartą umowę, ale dopiero po uzyskaniu pełnoletności. W przypadku braku zgody przedstawiciela ustawowego wolontariusza, osoba, która zawarła umowę nie może się na ten brak powoływać. Ma ona jedynie prawo do wyznaczenia temu przedstawicielowi odpowiedniego terminu do potwierdzenia umowy. W przypadku braku potwierdzenia staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu  (art. 18 § 3 k.c.).

Niezbędnym warunkiem świadczenia pomocy wolontarystycznej przez cudzoziemca jest to, żeby przebywał on na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej legalnie. Wobec wprowadzenia analizowanej definicji legalnej, de lege lata brak jest podstaw do pozbawiania statusu bezrobotnego i tym samym prawa do zasiłku osoby, która wobec braku możliwości zatrudnienia chce podjąć aktywność jako wolontariusz. Przypadki takie zdarzały się przed wprowadzeniem ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Podmioty na rzecz których wolontariusze mogą wykonywać świadczenia

Podmioty na rzecz których wolontariusz może wykonywać świadczenia określone są także w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Podmiot ten określany jest jako „korzystający” (art. 42 ust. 1 DziałPożPublU).

Do pierwszej grupy ustawodawca zaliczył organy administracji publicznej, z wyłączeniem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej. Natomiast w skład drugiej grupy wchodzą organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 DziałPożPublU, w zakresie ich działalności statutowej, w szczególności w zakresie działalności pożytku publicznego, z wyłączeniem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej. Powołana wyżej ustawa zawiera ponadto wyliczenie tych podmiotów. Należą do nich:

1. osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego;
2. stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego;
3. spółdzielnie socjalne;
4. spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. z  2010 r. Nr 127, poz. 857 z późn. zm.).

Istotne jest to, że wskazane podmioty nie mogą działać w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczać całości dochodu na realizację celów statutowych.

Zgodnie z dodanym przez art. 166 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U z 2011 r. Nr 112, poz. 654 z późn. zm.), art. 42 ust. 1 pkt. 4 wolontariusze mogą wykonywać także świadczenia na rzecz podmiotów leczniczych w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej w zakresie wykonywanej przez nie działalności leczniczej.