Na koszty pogrzebu składają się wszystkie wydatki, które związane są zwyczajowo z pogrzebem. Można zaliczyć do nich m.in.:
- koszt uroczystości pogrzebowej;
- koszt przewozu zwłok;
- koszt zakupu trumny lub urny;
- koszt kremacji;
- koszt zakupu wieńców;
- koszt wywieszenia nekrologów;
- koszt zakupu odzieży żałobnej;
- koszt wykupienia miejsca na cmentarzu;
- koszt mszy żałobnej;
- koszt usług grabarza;
- koszt wynajęcia orkiestry;
- koszt zakupu pomnika;
- koszt zorganizowania stypy.
Do kosztów pogrzebu zalicza się wszystkie wydatki, które związane są z ceremonią pogrzebową bezpośrednio, a także takie, które mają z nią swój związek czasowy. Wydatki te powinny być w danej chwili niezbędne i celowe.
Jak wysokie będą koszty pogrzebu w dużej mierze zależy od zasobności portfela osób, na których ciąży obowiązek zorganizowania tej smutnej ceremonii. Zasiłek pogrzebowy wypłacany przez państwo przeważnie nie wystarcza bowiem na pokrycie wszystkich poniesionych kosztów pogrzebu. Zgodnie z przepisem art. 80 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) zasiłek ten przysługuje obecnie w wysokości 4.000 zł.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu (art. 78 ust. 1 FUS).
Ponadto zasiłek pogrzebowy przysługuje również pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego, jeżeli pokryły koszty pogrzebu.
W przypadku, gdy koszty pogrzebu poniosła więcej niż jedna osoba lub wskazany wyżej podmiot, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby lub podmioty – proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu (art. 78 ust. 3 FUS).
Sprawianie pogrzebów zmarłym podopiecznym jako obowiązek prawny domów opieki społecznej nie może być przedmiotem transakcji handlowych, polegających na „sprzedaży usług pogrzebowych” przez zakłady pogrzebowe kontrahentom całkowicie obcym zmarłym ubezpieczonym w celu uzyskania od organu ubezpieczeń społecznych zasiłków pogrzebowych w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu (Wyrok SN z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 14/10).
W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez inną osobę niż członek rodziny ubezpieczonego lub osoby pobierającej emeryturę lub rentę, pracodawcę, dom pomocy społecznej, gminę, powiat, osobę prawną kościoła lub związku wyznaniowego, zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej jednak niż 4.000 zł.
W przypadku jednak, gdy pogrzeb organizowany był na koszt Państwa, organizacji politycznej lub społecznej, lecz członek rodziny ubezpieczonego lub osoby pobierającej emeryturę lub rentę, poniósł również część jego kosztów, przysługuje mu zasiłek w wysokości 4.000 zł.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:
- ubezpieczonego;
- osoby pobierającej emeryturę lub rentę;
- osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania;
- członka rodziny ubezpieczonego lub osoby pobierającej emeryturę lub rentę.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje również w razie śmierci ubezpieczonego po ustaniu ubezpieczenia, jeżeli śmierć nastąpiła w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje tylko z jednego tytułu (art. 77 ust 4 FUS).