Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964, Nr 9, poz. 59 z późn. zm.) weszła w życie w dniu 1 stycznia 1965 r. Stanowi ona podstawowe źródło prawa rodzinnego w Polsce. Normuje ona nie tylko stosunki prawne w rodzinie, ale także stosunki w zakresie opieki i kurateli. Celem uchwalenia tego aktu normatywnego było uzupełnienie i rozbudowanie przepisów regulujących materię prawa rodzinnego w stosunku do kodeksu rodzinnego z 1950 r. Przedmiotowa ustawa była wielokrotnie nowelizowana. Ostatnia nowelizacja weszła w życie 8 czerwca 2012 r. Wprowadziła ją ustawa z dnia 27 kwietnia 2012 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 0, poz. 579).
Należy podkreślić, iż kodeks rodzinny i opiekuńczy nie można określić mianem kodyfikacji zupełnej, która w sposób wyczerpujący normuje wszystkie zagadnienia dotyczące rodziny. Dlatego też do źródeł prawa rodzinnego należy wiele innych ustaw.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy składa się z trzech ogólnych tytułów. Są one następujące:
Tytuł I Małżeństwo;
Tytuł II Pokrewieństwo i powinowactwo;
Tytuł III Opieka i kuratela.
Wskazane tytuły w sposób szczegółowy określają zagadnienia, które regulowane są w przedmiotowej ustawie. Dokonują one także uporządkowania przepisów zawartych w tym akcie normatywnym. Następnie tytuły te dzielą się na działy, a niektóre także na rozdziały. Tytuły tych działów i rozdziałów dokonują podziału ogólnego i bardzo rozbudowanego zagadnienia na bardziej szczegółowe kwestie.
Tytuł pierwszy Małżeństwo dzieli się na:
Dział I Zawarcie małżeństwa;
Dział II Prawa i obowiązki małżonków;
Dział III Małżeńskie ustroje majątkowe;
– Rozdział I Ustawowy ustrój majątkowy;
– Rozdział II Umowne ustroje majątkowe;
– Rozdział III Przymusowy ustrój majątkowy;
Dział IV Ustanie małżeństwa;
Dział V Separacja.
Tytuł drugi Pokrewieństwo i powinowactwo obejmuje:
Dział I Przepisy ogólne;
Dział IA Rodzice i dzieci;
– Rozdział I Pochodzenie dziecka;
– Rozdział II Stosunki między rodzicami a dziećmi;
Dział II Przysposobienie;
Dział III Obowiązek alimentacyjny;
Natomiast w skład tytułu trzeciego Opieka i kuratela wchodzą następujące działy i rozdziały:
Dział I Opieka nad małoletnim;
– Rozdział I Ustanowienie opieki;
– Rozdział II Sprawowanie opieki;
– Rozdział III Nadzór nad sprawowaniem opieki;
– Rozdział IV Zwolnienie opiekuna i ustanie opieki;
Dział II Opieka nad ubezwłasnowolnionym całkowicie;
Dział III Kuratela.
Z uregulowań zawartych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym oraz innych ustawach zaliczanych do źródeł prawa rodzinnego można wyprowadzić następujące podstawowe zasady prawa rodzinnego. Pierwszą z nich jest zasada szczególnej ochrony rodziny. Przejawia się ona m.in. w następujących regulacjach zawartych w przedmiotowej ustawie: współdziałanie dla dobra rodziny, zachowanie małżeństwa zawartego pomimo istnienia przeszkody wieku. Drugą zasadą prawa rodzinnego jest zasada dobra dziecka. Zasada ta przenika wszystkie przepisy prawa rodzinnego. Dobro dziecka jako istoty słabszej, którą należy chronić trzeba mieć na względzie m.in. przy orzekaniu rozwodu rodziców, przy ustanowieniu opieki nad małoletnim. Zasada trwałości małżeństwa stanowi kolejną zasadę prawa rodzinnego. Zasada ta odnosi się nie tylko do samych małżonków, ale stanowi także instrument ochrony rodziny jako grupy społecznej. Realizuje się ona zwłaszcza w postępowaniu o rozwód, w którym jeżeli istnieje szansa zażegnania konfliktu występującego między małżonkami, rozwód nie jest orzekany. Należy w tym miejscu wskazać także zasadę równouprawnienia małżonków. Dotyczy ona równości między kobietą a mężczyzną zarówno w stosunkach między nimi samymi, jak i między nimi a ich wspólnymi dziećmi. Ostatnią podstawową zasadą prawa rodzinnego jest zasada jego świeckości. Zasada ta zapewnia wszystkim obywatelom bez względu na wyznanie jednolitą pozycję prawną i jednolity tryb orzekania w stosunkach rodzinnych.