Prawo karne

Klasyfikacja przestępstw w prawie karnym

W prawie karnym przestępstwa można klasyfikować ze względu na wiele kryteriów. Podstawowy podział przestępstw dokonywany jest ze względu na ich wagę. Zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. kodeks karny (Dz. U. z 1997 r., Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem. O tym, czy dany czyn jest zbrodnią, czy występkiem decyduje granica ustawowego zagrożenia karą za jego popełnienie. Zgodnie z art. 7 § 2 k.k. zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat trzech albo karą surowszą.
Zbrodnią jest przykładowo morderstwo (art. 148 § 1 k.k.), wszczęcie wojny napastniczej (art. 117 § 1 k.k.), zamach stanu (art. 127 § 1 k.k.) czy fałszowanie pieniędzy (art. 310 k.k.).
W art. 7 § 3 k.k. ustawodawca określił natomiast, jakie czyny stanowią występek. Zgodnie z przepisem tego artykułu występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej trzydziestu stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc. Natomiast należy pamiętać, że aby dany czyn był występkiem dolna granica zagrożenia ustawowego przewidzianego za jego popełnienie nie może przekraczać trzech lat.
Występkiem jest wywołanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156 § 1 k.k.), udział w bójce lub pobiciu (art. 158 k.k.) czy fałszowanie dokumentów (art. 270 k.k.).
Istnieje jeszcze pojęcie tzw. czynu przepołowionego. W pewnych przypadkach dany czyn o podobnych znamionach może być przestępstwem lub wykroczeniem. Przykładowo kradzież przedmiotu o wartości do 250 zł stanowi wykroczenie i sprawca będzie odpowiadał na podstawie art. 119 § 1 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. z 2010 r., Nr 46, poz. 275 z późn. zm.). Jeżeli natomiast wartość podobnej rzeczy przekracza 250 zł stanowi to przestępstwo kradzieży (art. 278 § 1 k.k.).
Ze względu na formę winy przestępstwa dzieli się na umyślne oraz nieumyślne. Ma to o tyle ważne znaczenie, że zgodnie z art. 8 k.k. zbrodnię można popełnić tylko umyślnie. Natomiast występek można popełnić także nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli w ustawie dany czyn odpowiada definicji zbrodni to jest on przestępstwem umyślnym. Jeżeli chodzi o występki to jeżeli ustawa milczy w tej kwestii to występek jest umyślny. Występek może być natomiast popełniony w formie nieumyślnej, jeżeli ustawa wyraźnie tak stanowi.
Nieumyślnie można popełnić przestępstwo spowodowania wypadku (art. 177 k.k.) czy nieumyślnego paserstwa (art. 292 k.k.).
Kolejnym kryterium ze względu na jakie można dokonać klasyfikacji przestępstw jest forma czyny. W tym podziale wyróżnia się przestępstwa z działania oraz przestępstwa z zaniechania. Niektóre przestępstwa mogą być popełnione tylko przez działanie (np. przestępstwo pomówienia – art. 212 k.k.) inne natomiast tylko i wyłącznie przez zaniechanie (np. nieudzielenie pomocy – 162 k.k.). Natomiast warto zauważyć, iż pewne przestępstwa mogą być popełnione tak przez działanie, jak i zaniechanie (np. składanie fałszywych zeznań – art. 233 k.k.).
W oparciu o znamię skutku, przestępstwa dzieli się na skutkowe (materialne) oraz bezskutkowe (formalne). Przestępstwo skutkowe ma miejsce, jeżeli do jego zaistnienie jest potrzebny dany skutek. Natomiast, jeżeli przestępstwo zostaje popełnione tylko przez określone zachowanie to jest to przestępstwo bezskutkowe.
Pozbawienie człowieka wolności (art. 189 k.k.) jest przestępstwem materialnym (skutkowym), a składanie fałszywych zeznań (art. 233 k.k.) formalnym.
Klasyfikacji przestępstw można także dokonać w oparciu o tryb w jakim są one ścigane. Zgodnie z tym podziałem wyróżniamy przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego (publicznoskargowe), których ściganiem zajmuje się oskarżyciel publiczny oraz przestępstwa prywatnoskargowe (ścigane z oskarżenia prywatnego).
Przestępstwem publicznoskargowym jest morderstwo (art. 148 § 1 k.k.). Przykładowymi przestępstwami prywatnoskargowymi są zniewaga (art. 216 k.k.) czy naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 k.k.).
Na koniec należy wskazać, że przestępstwa można podzielić w oparciu o poszczególne ich typy. Wyróżnia się przestępstwa podstawowe (np. przywoływane już zabójstwo – art. 148 § 1 k.k.), typ kwalifikowany oraz typ uprzywilejowany. Typ kwalifikowany przestępstwa jest z reguły zagrożony karą surowszą niż jego typ podstawowy, natomiast typ uprzywilejowany łagodniejszą.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *