Art. 32 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. kodeks karny (Dz. U. z 1997 r., Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) określa katalog kar w polskim prawie karnym. Pierwszą z nich jest kara grzywny. Kolejność kar nie jest przypadkowa, lecz wskazuje ona na preferencje ustawodawcy co do stosowania kar niezwiązanych z pozbawieniem wolności.
Istnieją dwie najczęściej spotykane w ustawodawstwach formy wymierzania kary grzywny. Pierwszą z nich jest tzw. grzywna kwotowa. Polega ona na tym, że sąd w wyroku określa jaka jest wysokość grzywny, którą skazany ma uiścić na rzecz Skarbu Państwa. Drugą formą kary grzywny jest grzywna określona w stawkach dziennych. Określana jest on w dwóch etapach, przy czym w pierwszym sąd określa liczbę stawek dziennych a w drugim wysokość tej stawki. Podkreśla się często, że system ten zapewnia lepsze dostosowanie wysokości kary grzywny do możliwości finansowych skazanego.
Grzywna może być określona kwotowo lub w stawkach dziennych.
Zgodnie z art. 33 § 1 k.k. grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 540.
Ważne: Najniższa liczba stawek dziennych grzywny wynosi 10, a najwyższa 540.
Natomiast ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Stawka dzienna nie może być niższa od 10 złotych, ani też przekraczać 2000 złotych (art. 33 § 3 k.k.). Grzywny nie orzeka się natomiast, jeżeli dochody sprawcy, jego stosunki majątkowe lub możliwości zarobkowe uzasadniają przekonanie, że sprawca grzywny nie uiści i nie będzie jej można ściągnąć w drodze egzekucji (art. 58 § 2 k.k.).
Najniższa stawka dzienna grzywny wynosi 10 zł, a najwyższa 2000 zł.
Kodeks przewiduje także możliwość nadzwyczajnego obostrzenia kary. W tym wypadku zgodnie z art. 38 § 2 k.k. nadzwyczajnie obostrzona kara grzywny nie może przekroczyć 810 stawek dziennych.
Nadzwyczajnie obostrzona kara grzywny nie może przekroczyć 810 stawek dziennych.
Dolnej granicy grzywny przewidzianej w sankcji art. 219 ust. 1 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. Nr 139, poz. 934 ze zm.) nie określa się na podstawie art. 33 § 1 i § 3 k.k., a stanowi ją kwota 1 zł (Uchwała SN z dnia 21 maja 2004 r., I KZP 4/04).
Zasadniczo karę grzywny wymierza się, jeżeli jest ona przewidziana jako sankcja za popełnienie danego przestępstwa jako tzw. grzywna samoistna. Natomiast zgodnie z art. 58 § 3 k.k., jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat, sąd może orzec zamiast kary pozbawienia wolności grzywnę albo karę ograniczenia wolności do lat 2, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny. Przepisu tego nie stosuje się jednak do sprawcy występku o charakterze chuligańskim oraz do sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4 k.k.
Należy także zauważyć, że w myśl art. 33 § 2 k.k. sąd może wymierzyć grzywnę także obok terminowej kary pozbawienia wolności, jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął.
Ponadto sąd może orzec grzywnę w przypadku zawieszenia wykonania kary. W tym przypadku zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może orzec grzywnę w wysokości do 270 stawek dziennych, jeżeli jej wymierzenie na innej podstawie nie jest możliwe. Natomiast zawieszając wykonanie kary ograniczenia wolności, sąd może orzec grzywnę w wysokości do 135 stawek dziennych (art. 71 § 1 k.k.). Jednak w razie zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności, grzywna orzeczona na podstawie art. 71 § 1 k.k. nie podlega wykonaniu, a kara pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności ulega skróceniu o okres odpowiadający liczbie uiszczonych stawek dziennych z zaokrągleniem do pełnego dnia.