Groźby karalne, zgodnie z ustawą z dnia 6 czerwca 1997 r. kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) stanowią przestępstwa przeciwko wolności. Na podstawie przepisu art. 190 § 1 k.k. kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Z powyższego przepisu wyraźnie wynika, iż sprawca omawianego przestępstwa nie musi kierować się rzeczywistą wolą np. pozbawienia życia lub pobicia innej osoby. Dla zaistnienia tego przestępstwa wystarczające jest, iż osoba, pod której adresem sprawca wypowiedział groźbę w sposób rzeczywisty obawia się jej spełnienia oraz obawa ta jest uzasadniona.
Groźba karalna stanowi występek, którego ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Groźba karalna może zostać wyrażona w różny sposób. Konieczne jest jedynie, aby sposób jej wyrażenia wzbudził u pokrzywdzonego uzasadnioną obawę, że będzie spełniona. Sprawca może np. wyrazić groźbę w wypowiedzi słownej, za pomocą pisma, gestu, itd. Ponadto groźba nie musi być przekazana pokrzywdzonemu przez sprawcę osobiście. Do tego celu sprawca może wykorzystać inną osobę, która będzie wówczas występować w roli posłańca.
Należy podkreślić, iż przepis art. 190 § 1 k.k. chroni wolność w sensie subiektywnym. Oznacza to, iż chroni on poczucie wolności danej jednostki, wolność od strachu. Groźba karalna stanowi przestępstwo materialne. Jak już wyżej wskazano, dla jego zaistnienia wystarczające jest uzasadnione przekonanie pokrzywdzonego, iż niebezpieczeństwo spełnienia groźby jest realne. Natomiast niebezpieczeństwo to nie musi w sposób obiektywny istnieć.
Kryterium, że subiektywne odczucie obawy przez zagrożonego jest uzasadnione, należy ujmować obiektywnie, lecz z uwzględnieniem osobowości zagrożonego (Wyrok SN z dnia 9 grudnia 2002 r., sygn. akt IV KKN 508/99).
Dla zaistnienia omawianego przestępstwa konieczne jest istnienie w każdym przypadku nie tylko obawy spełnienia zapowiadanej groźby, ale także obawa ta musi być uzasadniona.
Jan Kowalski kierując w stronę Adama Nowaka pistolet stanowiący zabawkę jego 5-letniego syna zagroził mu, że go zabije. Takiej groźby nie można uznać za budzącą uzasadnione poczucie obawy u Adama Nowaka.
Uzasadniona obawa oznacza, iż zarówno okoliczności, w jakich groźba została wyrażona, jak i osoba grożącego robią wrażenie na obiektywnym, normalnie wrażliwym obserwatorze.
Istotny jest także fakt, iż nawet realna groźba, która jednak nie przestraszyła jej adresata nie może być uznana za groźbę karalną. Ponadto nie można uznać za groźbę karalną pouczenie świadka o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań. Ostrzeżenie takie nie ma bowiem charakteru bezprawnego. Stanowi ono obowiązek właściwych organów. W związku z powyższym działanie, które ma podstawę prawną nie może być jednocześnie uznane za bezprawne.
Groźba karalna stanowić może samoistne przestępstwo, które zostało określone w przepisie art. 190 § 1 k.k. Za przestępstwo to grozi kara grzywny, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Groźba może stanowić także jedno ze znamion innego przestępstwa. Dotyczy to np. przestępstwa zgwałcenia, czy też rozboju. W takich przypadkach sprawca ponosi odpowiedzialność za faktycznie popełnione przestępstwo, a nie tylko za samą groźbę.
Groźbę karalną należy odróżnić od groźby bezprawnej. Drugie ze wskazanych pojęć obejmuje szerszy zakres. Zgodnie bowiem z przepisem art. 115 § 2 k.k. groźbą bezprawną jest zarówno groźba karalna, jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej. Nie stanowi jednak groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem.