W przepisach prawnych obowiązujących w Polsce zawartych jest kilka różnych definicji gospodarstwa rolnego.
Wskazać można następujące ustawy:
- ustawę z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.);
- ustawę z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (t.j. Dz. U. z 2006 r., Nr 136, poz. 969 z późn. zm.);
- ustawę z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2008 r., Nr 50, poz. 291 z późn. zm.).
Definicja gospodarstwa rolnego zawarta w ustawie Kodeks cywilny
Ustawa Kodeks cywilny zawiera mieszaną definicję gospodarstwa rolnego. Na podstawie przepisu art. 553 k.c. za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
Brak któregokolwiek ze składników gospodarstwa rolnego (na przykład inwentarza żywego, narzędzi, budynków itp.), wymienionych w art. 553 kodeksu cywilnego, nie świadczy o tym, że pozostałe składniki (na przykład grunty) nie stanowią gospodarstwa rolnego (Wyrok NSA w Warszawie z dnia 20 września 1991 r., II SA 669/91).
Natomiast nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej (art. 461 k.c.).
Wchodzące w skład gospodarstwa rolnego grunty pod budynkami mieszkalnymi i grunty niezbędne do korzystania z tych budynków są nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) w rozumieniu art. 461 k.c. i art. 1058 k.c. (Uchwała SN z dnia 30 maja 1996 r., III CZP 47/96).
Definicja gospodarstwa rolnego zawarta w ustawie o podatku rolnym
Ustawa o podatku rolnym zawiera przedmiotową definicję gospodarstwa rolnego. Zgodnie z przepisem art. 2 ust. 1 UPodRol za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej.
Gdy łączna powierzchnia użytków rolnych, gruntów pod stawami i sklasyfikowanych jako użytki rolne gruntów pod zabudowaniami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa, należących do tej samej osoby, nie przekracza 1 ha fizycznego, do ustalenia, czy dane grunty stanowią gospodarstwo rolne do celów podatku rolnego (art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym – Dz. U. z 1993 r. Nr 94, poz. 431 ze zm.), bierze się pod uwagę wyłącznie użytki rolne (bez gruntów pod stawami i gruntów pod zabudowaniami sklasyfikowanych jako użytki rolne) i tylko obszar tych użytków podlega przeliczeniu na hektary przeliczeniowe (Wyrok NSA w Łodzi z dnia 22 stycznia 1999 r., I SA/Łd 553/97).
Definicja gospodarstwa rolnego zawarta w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników zawiera funkcjonalną definicję gospodarstwa rolnego. Na podstawie przepisu art. 6 pkt 4 za gospodarstwo rolne należy uważać każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej. Natomiast przez działalność rolniczą powinno się rozumieć działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej.