Podstawę prawną funkcjonowania funduszu remontowego stanowi ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz. U. z 2003 r., Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.).
Charakter funduszu remontowego
Zgodnie z przepisem art. 6 ust. 3 wskazanej wyżej ustawy spółdzielnia tworzy fundusz na remonty zasobów mieszkaniowych. Odpisy na ten fundusz obciążają koszty gospodarki zasobami mieszkaniowymi. Obowiązek świadczenia na fundusz dotyczy członków spółdzielni, właścicieli lokali niebędących członkami spółdzielni oraz osób niebędących członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali. W orzeczeniu z dnia 12 kwietnia 2007 r. (sygn. akt III CSK 412/06) Sąd Najwyższy wskazał, iż „inne fundusze własne”, o których mowa w art. 78 § 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (t.j. Dz. U. z 2003 r., Nr 188, poz. 1848 z późn. zm.) to takie fundusze, których utworzenie przewidują odrębne przepisy prawa bądź statut spółdzielni. Za taki odrębny przepis należy uznać przytoczony wyżej przepis art. 6 ust. 3 USpMie. Przewiduje on obowiązek utworzenia funduszu remontowego.
Fundusz remontowy ma charakter obligatoryjny.
Powyższe oznacza, iż środki zgromadzone na tym funduszu mogą być przeznaczone na pokrycie strat bilansowych spółdzielni. Jeżeli chodzi natomiast o zwrot wpłat dokonywanych na poczet funduszu remontowego to należy zaznaczyć, iż nie ma takiej możliwości.
Pochodzenie środków zgromadzonych w funduszu remontowym
Środki zgromadzone w funduszu remontowym pochodzą z:
- wpłat członków spółdzielni;
- wpłat właścicieli lokali niebędących członkami spółdzielni;
- wpłat osób niebędących członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali;
- kwot wpłaconych z tytułu przekształcenia po dniu 23 kwietnia 2001 r. lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na własnościowe prawo do lokalu lub przeniesienia po tym dniu własności lokalu na członka, któremu przysługiwało lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, jeżeli walne zgromadzenie wyrazi na to zgodę w drodze uchwały.
Zasady wydatkowania i gospodarowania środkami zgromadzonymi w funduszu remontowym
Zasady wydatkowania i gospodarowania środkami zgromadzonymi w funduszu remontowym powinny zostać określone w regulaminie zasad gospodarowania. Regulamin ten powinien być natomiast oparty na postanowieniach statutu spółdzielni. W związku z tym co do zasady środki znajdujące się w funduszu remontowym będą wydatkowane zgodnie z rocznym planem wydatków remontowych. Plan ten uchwalany jest przez Radę Nadzorczą spółdzielni mieszkaniowej. Do kompetencji Rady Nadzorczej należy także co do zasady zatwierdzanie w drodze uchwały regulaminu tworzenia i wydatkowania funduszu remontowego.
Natomiast do kompetencji zarządu spółdzielni należy dokonywanie dyspozycji środkami zgromadzonymi w ramach funduszu remontowego. Dyspozycja ta dokonywana jest przez zarząd w ramach uprawnień, które mu przysługują zgodnie z postanowieniami regulaminu remontowego.
Ustawodawca nie wprowadził obowiązku konsultacji przez zarząd spółdzielni z komitetem domowym wydatków dokonywanych ze środków zgromadzonych w funduszu remontowym.
Należy zaznaczyć jednakże, iż w większości spółdzielni obowiązek taki wprowadzony został w drodze aktów wewnątrzspółdzielczych takich, jak statut bądź regulamin.
Wydatkowanie środków zgromadzonych w ramach funduszu remontowego nie powoduje odpowiedzialności cywilnoprawnej zarządu spółdzielni w stosunku do jej członków. Jeżeli chodzi natomiast o odpowiedzialność karną to członkowie organów spółdzielni ponoszą ją tylko w wypadkach przewidzianych w ustawie Prawo spółdzielcze.