Dowodem posiłkowym jest dowód z przesłuchania stron. Zgodnie bowiem z przepisem art. 299 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1965, Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, sąd dla wyjaśnienia tych faktów może dopuścić dowód z przesłuchania stron.
Dowód z przesłuchania stron ma charakter subsydiarny.
Należy podkreślić jednakże, iż w określonych przez przepisy prawa przypadkach sąd ma obowiązek go przeprowadzić zarówno z urzędu, jak i na wniosek. Dowód ten podlega wszelkim ograniczeniom przewidzianym dla środków dowodowych.
W przypadku, gdy powód w pozwie powołuje dowód z własnych zeznań jest to równoznaczne ze złożeniem wniosku o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron.
W postanowieniu o dopuszczeniu dowodu z przesłuchania stron sąd powinien wskazać okoliczności, na które dowód ten ma być przeprowadzony. Okoliczności te powinny stanowić fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, które nie zostały dotychczas wyjaśnione, a środki dowodowe zostały już wyczerpane lub mamy do czynienia z ich brakiem. W innych wypadkach przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron jest niedopuszczalne.
Nawet zgodny wniosek stron nie obliguje sądu do ich przesłuchania, jeżeli sąd uzna, że materiał dowodowy zgromadzony w sprawie pozwala na ocenę istotnych w sprawie faktów (Wyrok SN z dnia 17 stycznia 1966 r., II PR 486/65).
Za osobę prawną sąd przesłuchuje osoby wchodzące w skład organu uprawnionego do jej reprezentowania, przy czym sąd decyduje, czy przesłuchać wszystkie te osoby, czy też tylko niektóre z nich.
W sporach sądowych za spółkę akcyjną w charakterze strony sąd przesłuchuje członków zarządu stosownie do art. 300 k.p.c., poza sytuacją, o jakiej stanowi art. 374 k.s.h. (Wyrok SN z dnia 7 września 1999 r., I PKN 258/99).
Za Skarb Państwa sąd może przesłuchać w charakterze strony osoby powołane do reprezentowania państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, lub inne wskazane osoby.
Jeżeli powództwo jest wytoczone przez prokuratora lub organizację pozarządową na rzecz oznaczonej osoby, przesłuchuje się w charakterze strony powodowej tę osobę, chociażby nie przystąpiła ona do sprawy.
Gdy z przyczyn natury faktycznej lub prawnej przesłuchać można co do okoliczności spornych jedną tylko stronę, sąd oceni, czy mimo to należy przesłuchać tę stronę, czy też dowód ten pominąć w zupełności. Sąd postąpi tak samo, gdy druga strona lub niektórzy ze współuczestników nie stawili się na przesłuchanie stron lub odmówili zeznań. Za okoliczności sporne mogą być uznane jedynie fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Mogą być to jednakże także fakty, które pomiędzy stronami nie są sporne, budzą natomiast wątpliwości sądu.
Sąd drugiej instancji może pominąć dowód z przesłuchania strony (art. 381 k.p.c.), jeżeli został on dopuszczony w pierwszej instancji, a strona przez własne niestawiennictwo uniemożliwiła jego przeprowadzenie (art. 302 § 1 k.p.c.) (Wyrok SN z dnia 9 grudnia 1998 r., I PKN 505/98).
W sprawach osób znajdujących się pod władzą rodzicielską, opieką lub kuratelą od uznania sądu zależy przesłuchanie bądź samej strony, bądź jej przedstawiciela ustawowego, bądź też obojga.
Sąd przesłucha najpierw strony bez odbierania przyrzeczenia. Jeżeli przesłuchanie to nie wyświetli dostatecznie faktów, sąd może przesłuchać według swego wyboru jedną ze stron ponownie, po uprzednim odebraniu od niej przyrzeczenia. przesłuchanie jednej ze stron co do pewnego faktu z odebraniem od niej przyrzeczenia nie wyłącza takiego przesłuchania drugiej strony co do innego faktu.
Przed przystąpieniem do przesłuchania sąd uprzedza strony, że obowiązane są zeznawać prawdę i że stosownie do okoliczności mogą być przesłuchane ponownie po odebraniu od nich przyrzeczenia. Przed odebraniem przyrzeczenia sąd uprzedza stronę o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań. Poza tym do przesłuchania stron i składania przyrzeczenia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące świadków, z wyjątkiem przepisów o środkach przymusowych.
Nie jest konieczne, aby dowód z przesłuchania stron był przeprowadzony jako ostatni. O kolejności przeprowadzania poszczególnych dowodów powinny decydować okoliczności konkretnej sprawy.
Istotnym jest fakt, iż tylko wypowiedzi stron, które zostały uzyskane w wyniku przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron mają charakter wypowiedzi dowodowych.
Dowód z przesłuchania stron ma charakter dowodu posiłkowego, ponieważ bardzo często zdarza się, iż wypowiedzi stron, które są bezpośrednio zaangażowane w daną sprawę mają nikłą wartość dowodową. W związku z tym do sądu należy weryfikacja faktów podnoszonych przez strony.