Uwłaszczenie
15.02.2013
Uwłaszczenie to przekazanie osobie fizycznej lub osobie prawnej prawa własności do mienia Skarbu Państwa, komunalnego bądź też spółdzielczego.
uwłaszczenie może być nieodpłatne lub częściowo płatne.
uwłaszczenie może nastąpić jedynie na mocy ustawy lub przepisów wykonawczych do ustawy.
Uwłaszczenie gospodarstw rolnych przewidywała ustawa z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. z 1971 r., Nr 27, poz. 250 z późn. zm.). Ustawa ta została jednak uchylona przez przepisy ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. z 1982 r., Nr 11, poz. 81 z późn. zm.). Jednakże zgodnie z przepisami tej ustawy pozostaje w mocy nabyta na podstawie ustawy z 1971 r. własność nieruchomości oraz związane z tym nabyciem skutki prawne. Ponadto rozpoznawanie spraw o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez posiadacza samoistnego oraz o odroczenie terminu zapłaty należności z tytułu nabycia własności tych nieruchomości przekazuje się sądom.
Ustawa z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych ma zastosowanie do stanów faktycznych, które istniały w chwili jej wejścia w życie, czyli 4 listopada 1971 r.
Zgodnie z jej przepisami nieruchomości wchodzące w skład gospodarstw rolnych i znajdujące się w dniu wejścia w życie ustawy w samoistnym posiadaniu rolników stają się z mocy samego prawa własnością tych rolników, jeżeli oni sami lub ich poprzednicy objęli te nieruchomości w posiadanie na podstawie zawartej bez prawem przewidzianej formy umowy sprzedaży, zamiany, darowizny, umowy o dożywocie lub innej umowy o przeniesienie własności, o zniesienie współwłasności albo umowy o dział spadku. Ponadto rolnicy, którzy do dnia wejścia w życie omawianej ustawy posiadają nieruchomości jako samoistni posiadacze nieprzerwanie od lat pięciu, stają się z mocy samego prawa właścicielami tych nieruchomości, chociażby nie zachodziły wyżej wskazane warunki. Jeżeli jednak uzyskali posiadanie w złej wierze, nabycie własności następuje tylko wtedy, gdy posiadanie trwało co najmniej przez lat dziesięć.
Na podstawie przepisów ustawy z 1971 r. nabycie własności nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych następowało z mocy samego prawa. Do nabycia nie było konieczne przeprowadzenie jakiegokolwiek postępowania.
Postępowanie powinno być prowadzone jedynie w celu wykazania, iż własność nieruchomości rolnej została nabyta na podstawie przepisów wskazanej wyżej ustawy. Orzeczenie wydane w wyniku przeprowadzenia postępowania potwierdza jedynie istnienie prawa, natomiast go nie tworzy.
Rolnik nabywający z mocy art. 1 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych własność gospodarstwa rolnego staje się jego właścicielem z dniem wejścia w życie tej ustawy tj. z dniem 4 listopada 1971 r. Jego śmierć po wejściu w życie wskazanej ustawy a przed wydaniem aktu własności ziemi nie ma wpływu na nabyte już przez rolnika prawo własności gospodarstwa rolnego. Rolnik może wówczas w testamencie rozporządzać nabytym gospodarstwem rolnym, a w chwili jego śmierci spadkodawcy staną się właścicielami tego gospodarstwa (Postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Koninie z dnia 7 lipca 1976 r., I Cz 273/76).
Należy podkreślić, iż co do zasady zmiana właściciela uwłaszczonej nieruchomości rolnej nie ma wpływu na inne prawa, które dotyczą tej nieruchomości. Wynika to z faktu, iż ograniczone prawa rzeczowe obciążające tą nieruchomość, a także ustanowione na niej prawo dożycia pozostają w mocy.
Obecnie nabycie własności nieruchomości przez posiadacza samoistnego stwierdza sąd w postępowaniu nieprocesowym. Ten sam tryb postępowania stosuje się w sprawach o odroczenie terminu zapłaty należności z tytułu nabycia własności nieruchomości. Postępowanie we wskazanych sprawach jest wolne od opłat sądowych. Wniosek do sądu o wszczęcie postępowania może zgłosić także właściwy terenowy organ administracji państwowej stopnia podstawowego.
W postanowieniu stwierdzającym nabycie własności nieruchomości sąd określa według zasad obowiązujących w przepisach o księgach wieczystych położenie, obszar oraz osobę właściciela nieruchomości, a jeżeli dla nieruchomości jest założona księga wieczysta lub zbiór dokumentów - oznaczenie księgi lub zbioru. Ponadto sąd w postanowieniu tym określa wysokość, sposób i terminy spłat albo orzeka o zwolnieniu od obowiązku spłaty należności, a gdy nabycie nastąpiło w związku z zawartą umową o dożywocie - stwierdza powstanie prawa dożywocia.
Dopuszczalne jest orzekanie w przedmiocie uwłaszczenia nieruchomości rolnej w trybie ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 11, poz. 81), jeśli po wydaniu ostatecznej decyzji o uwłaszczeniu, a przed stwierdzeniem jej nieważności, rolnik rozporządził przedmiotem uwłaszczenia (Uchwała SN z dnia 20 lutego 1986 r., III CZP 82/85).
Tagi: uwłaszczenie, zasiedzenie
Opinie naszych zadowolonych Klientów
