Rodzaje wyroków
10.05.2012
Doktryna dokonuje podziału wyroków według licznych kryteriów. Należą do nich:
-
skutki prawne;
-
stosunek orzeczenia do żądania pozwu;
-
charakter roszczenia procesowego stanowiącego podstawę wyroku;
-
zakres rozstrzygnięcia;
-
zachowanie się pozwanego.
Podział wyroków ze względu na skutki prawne
Ze względu na skutki prawne wyroki dzielimy na konstytutywne oraz deklaratywne.
Wyroki konstytutywne kształtują stosunek materialnoprawny. Skutkiem wydania takiego wyroku jest przekształcenie istniejącego stanu prawnego. Skutek ten może powstać ex nunc (z chwilą uprawomocnienia się wyroku) lub ex tunc (z mocą wsteczną).
Wyroki deklaratywne natomiast nie wprowadzają żadnych zmian w istniejących stosunkach materialnoprawnych. Ograniczają się one jedynie do potwierdzenia istniejącego stanu prawnego.
Podział wyroków ze względu na stosunek orzeczenia do żądania pozwu
Ze względu na stosunek orzeczenia do żądania pozwu wyroki dzieli się na uwzględniające oraz oddalające powództwo.
Wyroki uwzględniające powództwo, jak sama nazwa wskazuje to takie, które są zgodne z żądaniem pozwu. Powództwo może być uwzględnione zarówno w całości, jak i w części.
Z kolei wyroki oddalające powództwo wydawane są w sytuacji, gdy brak jest przesłanki materialnej dodatniej lub występuje przesłanka materialna ujemna, a także, gdy w świetle okoliczności faktycznych i prawnych żądanie pozwu okaże się nieuzasadnione.
Podział wyroków ze względu na charakter roszczenia procesowego stanowiącego podstawę wyroku
Ważne: Ze względu na charakter roszczenia procesowego stanowiącego podstawę wyroku wyroki dzieli się na: ustalające, kształtujące oraz zasądzające.
Wyroki ustalające to taki, które uwzględniają powództwo o ustalenie istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego. Natomiast wyroki kształtujące uwzględniają powództwo o powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego lub prawa. Z kolei wyroki zasądzające to takie, które uwzględniają powództwo o świadczenie.
Podział wyroków ze względu na zakres rozstrzygnięcia
Ze względu na zakres rozstrzygnięcia wyroki dzieli się na: całościowe, częściowe, wstępne, końcowe, łączne, uzupełniające.
Wyroki całościowe to takie, które rozstrzygają o całości powództwa, a w przypadku, gdy zostało zgłoszone powództwo wzajemne także o całości tego powództwa. Wyroki te nazywane są również wyrokami zwykłymi lub pełnymi.
Należy podkreślić, iż co do zasady sądy powinny orzekać w jednym wyroku o całości żądania pozwu. Od zasady tej ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1965 r., Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) dopuszcza jednak wyjątki.
Zgodnie z art. 317 § 1 k.p.c.
sąd może wydać
wyrok częściowy, jeżeli nadaje się do rozstrzygnięcia tylko część żądania lub niektóre z żądań pozwu. To samo dotyczy powództwa wzajemnego. Na tej samej podstawie
sąd może wydać
wyrok częściowy, rozstrzygając o całości żądania powództwa głównego lub wzajemnego.
wyrok częściowy ma charakter samoistny. Podlega on zaskarżeniu na ogólnych zasadach.
wyrok ten podlega egzekucji, a rozstrzygnięcie w nim zawarte korzysta z powagi rzeczy osądzonej. Nie orzeka się w nim o kosztach postępowania, ponieważ orzeczenie to nie kończy sprawy w instancji.
Natomiast
sąd, uznając roszczenie za usprawiedliwione w zasadzie, może wydać
wyrok wstępny tylko co do samej zasady, co do spornej zaś wysokości żądania - zarządzić bądź dalszą rozprawę, bądź jej odroczenie (art. 318 § 1 k.p.c.). W razie zarządzenia dalszej rozprawy,
wyrok co do wysokości żądania, jak również rozstrzygnięcie co do kosztów może zapaść dopiero po uprawomocnieniu się wyroku wstępnego.
wyrok wstępny nie nadaje się do wykonania w drodze egzekucji. Nie orzeka się w nim także o kosztach postępowania.
Wyrok końcowy wydawany jest w celu:
-
rozstrzygnięcia o pozostałych żądaniach powoda w sytuacji, gdy był uprzednio wydany wyrok częściowy;
-
rozstrzygnięcia o wysokości roszczenia w sytuacji, gdy był uprzednio wydany wyrok wstępny;
-
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.
Wyrok łączny wydawany jest w przypadku, gdy
sąd połączył kilka oddzielnych spraw toczących się przed nim do ich wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia (art. 219 k.p.c.).
Wyrok uzupełniający natomiast wydawany jest na wniosek strony, gdy
sąd nie orzekł o całości żądania, o natychmiastowej wykonalności albo nie zamieścił w wyroku dodatkowego orzeczenia, które według przepisów ustawy powinien był zamieścić z urzędu (art. 351 § 1 k.p.c.).
Podział wyroków ze względu na zachowanie się pozwanego
Wyroki ze względu na zachowanie się pozwanego dzieli się na: kontradyktoryjne, z uznania oraz zaoczne.
Wyroki kontradyktoryjne wydawane są przez
sąd po rozprawie, na której przeprowadzono postępowanie dowodowe oraz w której aktywnie uczestniczył pozwany.
Z kolei
wyrok z uznania wydawany jest na skutek uznania powództwa przez pozwanego. Może on być wyrokiem nie tylko całościowym, ale także częściowym.
sąd nadaje takiemu wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności (art. 333 § 1 pkt 2 k.p.c.).
Natomiast podstawą wydania wyroku zaocznego jest bezczynność pozwanego, na którym spoczywa ciężar wdania się w spór (art. 221 k.p.c.).
Tagi: wyrok, sąd
Opinie naszych zadowolonych Klientów
