Zwolnienie opiekuna a ustanie opieki nad małoletnim
01.02.2012
Opieka nad małoletnim uregulowana jest w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964 r., Nr 9, poz. 59 z późn. zm.).
Przepisy prawa expressis verbis wskazują przypadki, w których dozwolone jest zwolnienie opiekuna lub, które powodują ustanie opieki nad małoletnim.
Zwolnienie opiekuna małoletniego
W przypadku zwolnienia opiekuna małoletniego w dalszym ciągu występuje konieczność sprawowania opieki nad małoletnim.
Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym w następujących przypadkach występuje konieczność zwolnienia opiekuna:
- w razie żądania zgłoszonego przez opiekuna, które musi być uzasadnione ważnymi powodami (art. 169 § 1 k.r. i o.) – należy podkreślić, iż w tym przypadku podstawą zwolnienia opiekuna są przyczyny, które nie zostały przez niego zawinione takie, jak np.: pogorszenie się stanu zdrowia, zmiana sytuacji rodzinnej; opiekun zwraca się wówczas do sądu opiekuńczego o zwolnienie go z obowiązku sprawowania opieki;
- w przypadku przeszkód faktycznych lub prawnych, które powodują, że opiekun jest niezdolny do sprawowania opieki (art. 169 § 2 k.r. i o.) – opiekun zostaje zwolniony wówczas z inicjatywy sądu; przyczyny niezdolności do sprawowania opieki mogą być następujące: utrata pełnej zdolności do czynności prawnych, pozbawienie praw rodzicielskich lub opiekuńczych, podeszły wiek, choroba przewlekła;
- w przypadku, gdy opiekun dopuszcza się czynów lub zaniedbań, które naruszają dobro pozostającego pod opieką (art. 169 § 2 k.r. i o.) – zwolnienie opiekuna następuje wówczas z przyczyn przez niego zawinionych;
Do zwolnienia opiekuna konieczne jest orzeczenie sądu. Zwolnienie to nie następuje z mocy samego prawa na skutek wystąpienia jednej ze wskazanych wyżej przyczyn.
Skutkiem wydania przez sąd orzeczenia zwalniającego opiekuna z obowiązku sprawowania opieki jest wygaśnięcie funkcji opiekuna. Oznacza to, iż małoletni nie znajduje się już pod jego pieczą. Natomiast w związku z tym, iż nie ustała sama konieczność sprawowania opieki, sąd opiekuńczy obowiązany jest wyznaczyć dla małoletniego nowego opiekuna. Jeżeli sąd opiekuńczy nie postanowił inaczej, opiekun obowiązany jest prowadzić nadal pilne sprawy związane z opieką aż do czasu jej objęcia przez nowego opiekuna (art. 169 § 3 k.r. i o.). W przypadku jednak, gdy zwolnienie to nastąpiło z przyczyn uniemożliwiających sprawowanie opieki, sąd powinien poszukać innego rozwiązania do czasu objęcia opieki nad małoletnim przez nowego opiekuna. Może np. wyznaczyć kuratora do prowadzenia pilnych spraw dotyczących zarówno osoby, jak i majątku pupila.
Ustanie opieki nad małoletnim
Ustanie opieki nad małoletnim następuje wówczas, gdy ustaną przyczyny uzasadniające jej ustanowienie.
Należy podkreślić, iż opieka ustaje z mocy samego prawa. Nie jest wymagane wydanie w tym przedmiocie orzeczenia przez sąd. Ustanie opieki następuje w dwóch przypadkach:
- osiągnięcie pełnoletniości przez małoletniego (art. 170 k.r. i o.) – następuje to nie tylko z chwilą ukończenia 18 roku życia, ale także na skutek zawarcia małżeństwa (art. 10 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.);
- przywrócenie nad małoletnim władzy rodzicielskiej (art. 170 k.r. i o.) – następuje to nie tylko na skutek uchylenia orzeczenia o pozbawieniu lub zawieszeniu władzy rodzicielskiej, ale także w przypadku, gdy matka dziecka pozamałżeńskiego osiągnie pełnoletniość, dziecko zostanie przysposobione, władza rodzicielska zostanie przyznana ojcu dziecka pozamałżeńskiego, gdy matka jej nie sprawuje, itd.
Opieka ustaje także z chwilą śmierci małoletniego ze względu na swoją bezprzedmiotowość. Natomiast w przypadku, gdy to opiekun umrze opieka trwa nadal, a sąd opiekuńczy obowiązany jest wyznaczyć nowego opiekuna.
Jeżeli w chwili ustania opieki zachodzi przeszkoda do natychmiastowego przejęcia zarządu majątkiem przez osobę, która pozostawała pod opieką, albo przez jej przedstawiciela ustawowego lub spadkobierców, opiekun obowiązany jest nadal prowadzić pilne sprawy związane z zarządem majątkiem, chyba że sąd opiekuńczy postanowi inaczej (art. 171 k.r. i o.).
Skutki zwolnienia opiekuna oraz ustania opieki nad małoletnim
Skutki zwolnienia opiekuna lub ustania opieki dotyczą zarówno sfery osobowej, jak i majątkowej osoby, która znajdowała się pod opieką.
Należy podkreślić jednak, iż Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje przede wszystkim skutki zwolnienia opiekuna lub ustania opieki, które pojawiają się na płaszczyźnie majątkowej. Należą do nich przede wszystkim:
- niezwłocznie po swym zwolnieniu lub po ustaniu opieki opiekun obowiązany jest oddać osobie, która pozostawała pod opieką, albo jej przedstawicielowi ustawowemu lub spadkobiercom zarządzany przez siebie majątek tej osoby (art. 174 k.r. i o.) – obowiązek ten dotyczy nie tylko poszczególnych przedmiotów majątkowych, ale także całej masy majątkowej oraz dokumentów, które niezbędne są do kontynuowania zarządu; opiekun wydaje majątek osobie, która znajdowała się pod opieką w przypadku osiągnięcia przez nią pełnoletniości, natomiast przedstawicielom ustawowym pupila, którym mogą być jego rodzice lub nowy opiekun w przypadku, gdy jest on nadal osobą małoletnią; spadkobiercy pupila otrzymają zaś jego majątek w przypadku jego śmierci; roszczenie o wydanie majątku przedawnia się z upływem 10 lat (art. 118 k.c.);
- opiekun obowiązany jest złożyć w ciągu trzech miesięcy rachunek końcowy z zarządu majątkiem (art. 172 § 1 k.r. i o.) – rachunek końcowy powinien trafić nie tylko do sądu opiekuńczego, ale także do pupila lub jego przedstawiciela ustawowego; na sąd opiekuńczy nałożony został obowiązek badania, oceny oraz zatwierdzenia rachunku z zarządu; w przypadku jednak, gdy majątek pupila jest nieznaczny, a dochody nie przekraczały jego kosztów utrzymania sąd opiekuńczy może zwolnić opiekuna od obowiązku składania rachunku końcowego (art. 173 k.r. i o.);
- opiekun obowiązany jest nadal prowadzić pilne sprawy osoby, która pozostawała pod jego opieką – obowiązek ten został już wyżej omówiony;
Roszczenia z tytułu wydatków i nakładów związanych ze sprawowaniem opieki ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od ustania opieki lub zwolnienia opiekuna (art. 163 § 2 k.r. i o.).
Maryna
Komunikacja i współpraca z kancelarią zostawiły bardzo pozytywne emocje. Wszyscy pracownicy bardzo mili i pomocni. Poziom profesjonalności bardzo wysoki . Myślałam, że moja sprawa nie jest do załatwienia, ale SIĘ UDAŁO! Otrzymałam kartę na 3 lata w trzy miesiące. Bardzo się cieszę , że trafiłam na kancelarię LexVin, doświadczonego prawnika Pana Dariusza Kostyry. Jestem bardzo wdzięczna i serdecznie polecam najlepszą kancelarię w Warszawie.
Mikołaj
Jestem mile zaskoczony jakością, fachowością i krótkim czasem prowadzenia sprawy choć do tej pory współpracowałem z wieloma kancelariami i prawnikami.
Andrzej
Szczerze polecam ta kancelarie dobry kontakt, szybka odpowiedz i pełen profesjonalizm. W sądzie poszło tak jak mówił Pan Dariusz. Dziękuje.
Piotr
Cieszy mnie niezmiernie, że w tak trudnych czasach wyzysku, manipulacji i cwaniactwa jest tak profesjonalna możliwość obrony. Dziękuję panie Darku !
Darek
Jestem bardzo mile zaskoczony profesjonalnością i szybkością odpowiedzi. Poleciłem serwis znajomym, bo warto!
Michał
Bardzo fachowa i szybka pomoc, a wszystko w dobrej cenie. Jestem pełen uznania i wdzięczności dla Kancelarii LexVin za profesjonalną realizację usługi.
Karolina
Bardzo dziękuję za zajęcie się moją sprawą oraz szybkie wysłanie mi sprzeciwu. Z pewnością polecę Państwa usługi.
Joanna
Pomoc prawną otrzymałam błyskawicznie i profesjonalnie.Świetna,merytoryczna i miła obsługa. Serdecznie dziękuję.
Aneta
Bardzo dziękuję za profesjonalne i szybkie napisanie sprzeciwu. Polecam pomoc prawną Kancelarii LexVin każdemu, kto szuka profesjonalnej pomocy prawnej.
