Darowizna
17.01.2012
Darowizna uregulowana jest w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Należy podkreślić, iż przepisy prawa konstruują darowiznę jako umowę. Fakt ten wyłącza możliwość obdarowania kogokolwiek wbrew jego woli.
Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku (art. 888 § 1 k.c.).
Darowizna jest umową zobowiązującą oraz konsensualną. Prowadzi ona z jednej strony do uszczuplenia majątku darczyńcy, natomiast z drugiej do zwiększenia majątku obdarowanego lub do zmniejszenia jego zobowiązań. Świadczenie na rzecz osoby obdarowanej może przybrać następujące formy:
- przeniesienie określonych praw (np. prawa własności);
- zapłata określonej sumy pieniężnej;
- ustanowienie praw majątkowych (np. służebności osobistej);
- zwolnienie z długu.
Warunkiem sine qua non umowy darowizny jest tzw. causa donandi, czyli wola darczyńcy przysporzenia majątku obdarowanego kosztem majątku własnego. Innymi słowy, jedynym celem, który przyświeca darczyńcy jest wzbogacenie obdarowanego. Takiego celu nie da się przypisać bankowi. Jest faktem notoryjnym, że banki nie udzielają darowizn. Co najwyżej, dokonują pewnych ustępstw w wypadkach, gdy zwrot kredytu staje się zagrożony (Wyrok NSA z dnia 14 stycznia 2010 r., II FSK 1357/08).
Darowizną nie jest każde przysporzenie o charakterze nieodpłatnym.
Zgodnie z art. 889 k.c. nie stanowią darowizny następujące bezpłatne przysporzenia:
- gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami Kodeksu cywilnego;
- gdy ktoś zrzeka się prawa, którego jeszcze nie nabył albo które nabył w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nie nabyte.
W związku z powyższym nie uznaje się za darowiznę m.in. użyczenia, nieodpłatnego zlecenia, odrzucenia spadku.
Zawarcie umowy darowizny
Umowę darowizny zawierają następujące strony: darczyńca oraz obdarowany.
Należy podkreślić, iż zarówno darczyńcą, jak i obdarowanym mogą być nie tylko osoby fizyczne, ale również osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną.
Oświadczenie woli darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego (art. 890 § 1 k.c.). Natomiast oświadczenie woli obdarowanego może przybrać dowolną formę.
Należy podkreślić, iż oświadczenie woli obdarowanego może ograniczać się do milczącego przyjęcia darowizny (art. 60 k.c.).
Istotnym jest fakt, iż umowa darowizny zawarta bez zachowania formy aktu notarialnego dla oświadczenia darczyńcy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Nie uchybia to jednak przepisom, które ze względu na przedmiot darowizny wymagają zachowania szczególnej formy dla oświadczeń obu stron (art. 890 k.c.).
Oświadczenie darczyńcy nie wymaga w świetle art. 890 § 1 k.c. formy aktu notarialnego. Przez "spełnienie świadczenia" należy rozumieć zarówno przypadki, w których zawarto umowę o skutkach tylko zobowiązujących i jednocześnie lub później spełniono świadczenie, jak też przypadki, w których zawarto umowę wywołującą podwójne skutki, tak że rozporządzenie nastąpiło z mocy samej umowy (Wyrok SN z dnia 8 grudnia 1980 r., I CR 487/80).
Skutki darowizny
Podstawowym skutkiem umowy darowizny jest powstanie obowiązku po stronie darczyńcy w postaci wykonania zawartej umowy. Powinien on więc zrealizować przysporzenie określone w umowie darowizny dokonując stosownych czynności.
Ponadto darczyńcę obciążają obowiązki związane z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania. Obowiązki te zostały jednak w dużej mierze złagodzone w porównaniu z ogólnymi zasadami określonymi w Kodeksie cywilnym ze względu na bezpłatny charakter umowy darowizny. Są one następujące:
- darczyńca obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jeżeli szkoda została wyrządzona umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa (art. 891 § 1 k.c.);
- jeżeli rzecz darowana ma wady, darczyńca obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził obdarowanemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich w czasie właściwym; zasada ta nie ma jednak zastosowania, gdy obdarowany mógł z łatwością wadę zauważyć (art. 892 k.c.).
W przypadku, gdy darczyńca opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, obdarowanemu przyznane zostało prawo żądania odsetek za opóźnienie, ale dopiero od dnia wytoczenia powództwa (art. 891 § 2 k.c.).
Z powyższego wynika, iż umowa darowizny wiąże się w zasadzie z powstaniem obowiązków tylko dla jednej ze stron – darczyńcy. Do obdarowanego ma zastosowanie jedynie zasada współdziałania wierzyciela przy wykonaniu zobowiązania (art. 354 § 2 k.c.). Ponadto obdarowanego obciążać mogą obowiązki wynikające z polecenia w przypadku, gdy wiąże się ono z darowizną.
Polecenie
Darczyńca może włożyć na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem (polecenie) (art. 893 k.c.).
Należy podkreślić, iż nałożenie na obdarowanego obowiązku określonego działania lub zaniechania nie uchybia bezpłatnemu charakterowi darowizny. Cechą charakterystyczną polecenia jest to, że nie czyni ono nikogo wierzycielem.
Polecenie wyrażone w oświadczeniu woli darczyńcy stanowi element umowy darowizny. Obowiązek wykonania polecenia wynika wówczas z tej umowy, ponieważ obdarowany przyjmują darowiznę obciążoną poleceniem.
Obciążenie w umowie darowizny nabywcy nieruchomości rolnej obowiązkiem zapłaty na rzecz osoby trzeciej określonej kwoty pieniężnej jest dopuszczalne (Uchwała SN z dnia 11 marca 1970 r., III CZP 28/70).
Darczyńca, który wykonał zobowiązanie wynikające z umowy darowizny, może żądać wypełnienia polecenia, chyba że ma ono wyłącznie na celu korzyść obdarowanego (art. 894 § 1 k.c.). Natomiast po śmierci darczyńcy wypełnienia polecenia mogą żądać spadkobiercy darczyńcy, a jeżeli polecenie ma na względzie interes społeczny - także właściwy organ państwowy.
Zgodnie z art. 895 § 1 k.c. obdarowany może odmówić wypełnienia polecenia, jeżeli jest to usprawiedliwione wskutek istotnej zmiany stosunków. W przypadku, gdy wypełnienia polecenia żąda darczyńca lub jego spadkobiercy, obdarowany może zwolnić się przez wydanie przedmiotu darowizny w naturze w takim stanie, w jakim przedmiot ten się znajduje. Nie ma to jednak zastosowania, gdy wypełnienia polecenia żąda właściwy organ państwowy.
Maryna
Komunikacja i współpraca z kancelarią zostawiły bardzo pozytywne emocje. Wszyscy pracownicy bardzo mili i pomocni. Poziom profesjonalności bardzo wysoki . Myślałam, że moja sprawa nie jest do załatwienia, ale SIĘ UDAŁO! Otrzymałam kartę na 3 lata w trzy miesiące. Bardzo się cieszę , że trafiłam na kancelarię LexVin, doświadczonego prawnika Pana Dariusza Kostyry. Jestem bardzo wdzięczna i serdecznie polecam najlepszą kancelarię w Warszawie.
Mikołaj
Jestem mile zaskoczony jakością, fachowością i krótkim czasem prowadzenia sprawy choć do tej pory współpracowałem z wieloma kancelariami i prawnikami.
Andrzej
Szczerze polecam ta kancelarie dobry kontakt, szybka odpowiedz i pełen profesjonalizm. W sądzie poszło tak jak mówił Pan Dariusz. Dziękuje.
Piotr
Cieszy mnie niezmiernie, że w tak trudnych czasach wyzysku, manipulacji i cwaniactwa jest tak profesjonalna możliwość obrony. Dziękuję panie Darku !
Darek
Jestem bardzo mile zaskoczony profesjonalnością i szybkością odpowiedzi. Poleciłem serwis znajomym, bo warto!
Michał
Bardzo fachowa i szybka pomoc, a wszystko w dobrej cenie. Jestem pełen uznania i wdzięczności dla Kancelarii LexVin za profesjonalną realizację usługi.
Karolina
Bardzo dziękuję za zajęcie się moją sprawą oraz szybkie wysłanie mi sprzeciwu. Z pewnością polecę Państwa usługi.
Joanna
Pomoc prawną otrzymałam błyskawicznie i profesjonalnie.Świetna,merytoryczna i miła obsługa. Serdecznie dziękuję.
Aneta
Bardzo dziękuję za profesjonalne i szybkie napisanie sprzeciwu. Polecam pomoc prawną Kancelarii LexVin każdemu, kto szuka profesjonalnej pomocy prawnej.
