Przesłanki obowiązku alimentacyjnego
26.12.2011
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964 r., Nr 9, poz. 59 z późn. zm.) ukształtowała przesłanki obowiązku alimentacyjnego odmiennie w zależności od rodzaju stosunku rodzinnego, w którym obowiązek ten powstaje. W związku z tym wyróżnić można:
-
przesłanki podstawowe wszystkich roszczeń;
-
przesłanki w odniesieniu do niesamodzielnego dziecka;
-
przesłanki obowiązku między rodzeństwem;
-
przesłanki obowiązku między powinowatymi.
Przesłanki podstawowe wszystkich roszczeń alimentacyjnych
Do przesłanek charakterystycznych dla wszystkich roszczeń należy stan potrzeby występujący po stronie uprawnionego wierzyciela alimentacyjnego oraz możliwości zarobkowe i majątkowe dostarczania alimentów przez zobowiązanego dłużnika alimentacyjnego.
Jeżeli chodzi o pierwszą ze wskazanych przesłanek to przyjmuje się, iż mamy z nią do czynienia w sytuacji, gdy osoba uprawniona do alimentów nie jest w stanie własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb. Sytuacja taka może dotyczyć nie tylko małoletnich dzieci, ale także osób dorosłych. Należy zaznaczyć jednak, iż w art. 133 § 2 k.r. i o. wyraźnie podkreślono, że jedynie rodzice zobowiązani są do alimentów wobec niesamodzielnego dziecka. Natomiast we wszystkich innych przypadkach uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.
W celu zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego potrzebne będą z reguły wyższe świadczenia zobowiązanego do alimentów aniżeli w celu usunięcia niedostatku.
Zgodnie z poglądem dominującym zarówno w judykaturze, jak i orzecznictwie uprawniony do alimentów jest zobowiązany do sprzedaży jedynie przedmiotów luksusowych w celu przeznaczenia dochodu uzyskanego z ich wyzbycia na własne utrzymanie.
Obowiązek alimentacyjny powstaje jedynie wówczas, gdy osoba zobowiązana ma możliwości zarobkowe lub majątkowe pozwalające na jego wykonanie.
Chodzi tutaj o „możliwości”, a nie rzeczywiście uzyskiwane dochody. Pojęcie „możliwości zarobkowe lub majątkowe” oznacza dochody, jakie zobowiązany uzyskiwałby, gdyby dołożył należytej staranności oraz przestrzegał zasad prawidłowej gospodarki.
Przesłanki w odniesieniu do niesamodzielnego dziecka
Jak już wyżej zaznaczono dziecko jest uprawnione do alimentów od rodziców nie w przypadku, gdy znajduje się w niedostatku, ale w sytuacji, gdy nie jest jeszcze w stanie samodzielnie się utrzymać. Obowiązek ten jednak nie powstanie, gdy dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania (art. 133 § 1 k.r. i o.).
Natomiast względem dziecka pełnoletniego rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się (art. 133 § 3 k.r. i o.).
Rodzice nie są obowiązani dostarczać środków utrzymania dziecku, które, będąc już przygotowane należycie do wykonywania przez nie odpowiedniego dla niego zawodu, podejmuje dla podniesienia swych kwalifikacji dalsze kształcenie się, ale w studiach się zaniedbuje, nie robi należytych postępów, nie otrzymuje obowiązujących zaliczeń, nie zdaje w terminie przepisanych egzaminów, a zwłaszcza jeżeli z własnej winy powtarza lata studiów i wskutek tego nie kończy studiów w przewidzianym programem okresie (Wyrok SN z dnia 8 sierpnia 1980 r., III CRN 144/80).
Przesłanki obowiązku między rodzeństwem
Przesłanki powstania obowiązku alimentacyjnego między krewnymi to niedostatek po stronie uprawnionego oraz możliwości majątkowe lub zarobkowe po stronie zobowiązanego. Jednakże te ogólne przesłanki zostały w dużej mierze złagodzone.
Zobowiązany może uchylić się od świadczeń alimentacyjnych, jeżeli są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla niego lub dla jego najbliższej rodziny (art. 134 k.r. i o.).
Przesłanki obowiązku między powinowatymi
Oprócz wskazanych wyżej dwóch ogólnych przesłanek powstania obowiązku alimentacyjnego potrzebne jest ponadto zaistnienie przesłanki dodatkowej w postaci zgodności roszczenia o
alimenty z zasadami współżycia społecznego. Ponadto roszczenie ojczyma lub macochy ustawodawca uzależnił od tego, czy przyczyniali się oni do utrzymania i wychowania pasierba.
Dziecko może żądać świadczeń alimentacyjnych od męża swojej matki, nie będącego jego ojcem, jeżeli odpowiada to zasadom współżycia społecznego. Takie samo uprawnienie przysługuje dziecku w stosunku do żony swego ojca, nie będącej jego matką. Natomiast mąż matki dziecka, nie będący jego ojcem, może żądać od dziecka świadczeń alimentacyjnych, jeżeli przyczyniał się do wychowania i utrzymania dziecka, a żądanie jego odpowiada zasadom współżycia społecznego. Takie samo uprawnienie przysługuje żonie ojca dziecka, nie będącej matką dziecka (art. 144 § 1 i 2 k.r. i o.).
Tagi: alimenty, prawo rodzinne
Opinie naszych zadowolonych Klientów
