Odpowiedzialność materialna pracowników
09.12.2011
Zgodnie z ustawą z dnia 26 czerwca 1974 r.
kodeks pracy (Dz. U. Nr 24, poz. 141 z późn. zm.)
odpowiedzialność materialna pracowników obejmuje:
-
odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną pracodawcy;
-
odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi.
Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy
Pracownik ponosi
odpowiedzialność materialną wobec pracodawcy, jeżeli wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę (art. 114 k.p.).
Kara umowna (art. 483 § 1 k.c.) nie może być zastrzeżona na wypadek wyrządzenia pracodawcy przez pracownika szkody wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych (art. 114 i następne k.p.) (Wyrok SN z dnia 8 stycznia 2008 r., II PK 120/07).
Należy podkreślić, iż
pracownik ponosi
odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda (art. 115 k.p.).
Na pracodawcy spoczywa obowiązek wykazania okoliczności uzasadniających
odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody (art. 116 k.p.).
Przepis art. 117 § 1 k.p. zwalnia pracownika od odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim
pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia. Ponadto
pracownik nie ponosi ryzyka związanego z działalnością pracodawcy, a w szczególności nie odpowiada za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka.
Pracownik, który działając w interesie zakładu pracy poświęca mniejsze dobro dla ratowania większego, nie ponosi odpowiedzialności za zniszczenie dobra mniejszej wartości (Wyrok SN z dnia 8 października 1981 r., IV PR 301/81).
W przypadku, gdy szkoda została wyrządzona przez kilku pracowników każdy z nich ponosi
odpowiedzialność za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych pracowników do powstania szkody, odpowiadają oni w częściach równych (art. 118 k.p.).
Odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody. Nie może być ono jednak wyższe od kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody (art. 119 k.p.).
W przypadku, gdy
pracownik przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych wyrządził szkodę osobie trzeciej to zobowiązany do jej naprawienia jest wyłącznie
pracodawca. Jeżeli
pracodawca naprawił tę szkodę,
pracownik ponosi
odpowiedzialność materialną wobec niego (art. 120 § 2 k.p.).
Artykuł 120 § 1 k.p. nie wyłącza wynikającej z przepisów prawa cywilnego odpowiedzialności odszkodowawczej pracownika wobec zakładu, nie będącego jego macierzystym zakładem pracy, za szkodę wyrządzoną z winy umyślnej przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych (Wyrok SN z dnia 28 sierpnia 1980 r., IV PR 252/80).
Zgodnie z art. 121 § 1 k.p. jeżeli naprawienie szkody następuje na podstawie ugody pomiędzy pracodawcą i pracownikiem, wysokość odszkodowania może być obniżona, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, a w szczególności stopnia winy pracownika i jego stosunku do obowiązków pracowniczych. Przy uwzględnieniu wskazanych okoliczności wysokość odszkodowania może być także obniżona przez sąd pracy. Możliwość taka występuje także w przypadku, gdy naprawienie szkody następuje na podstawie ugody sądowej.
W razie niewykonania ugody przez pracownika, podlega ona wykonaniu w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, po nadaniu jej klauzuli wykonalności przez sąd pracy. Sąd pracy odmówi nadania klauzuli wykonalności ugodzie, jeżeli ustali, że jest ona sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego.
Jeżeli
pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości (art. 122 k.p.).
Do przypisania pracownikowi w wyrządzeniu szkody winy umyślnej pod postacią zamiaru ewentualnego wystarczy świadomość, że jego działania lub zaniechania mogą doprowadzić do powstania szkody i godzenie się na to (Wyrok SN z dnia 9 marca 2010 r., I PK 195/09).
Odpowiedzialność pracownika za powierzone mu mienie
Zgodnie z art. 124 § 1 k.p.
pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się:
-
pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności;
-
narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze,
Pracownik odpowiada w pełnej wysokości za szkodę w mieniu, które zostało mu powierzone z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się (art. 124 § 2 k.p.).
Pracownik odpowiada na zasadzie art. 124 k.p. za szkodę w mieniu powierzonym, także wówczas, gdy nie stanowiło ono własności pracodawcy (Wyrok SN z dnia 19 kwietnia 2010 r., II PK 307/09).
Od odpowiedzialności tej
pracownik może się uwolnić, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.
Na wskazanych wyżej zasadach pracownicy mogą przyjąć wspólną
odpowiedzialność materialną za mienie powierzone im łącznie z obowiązkiem wyliczenia się. Podstawą łącznego powierzenia mienia jest umowa o współodpowiedzialności materialnej. Umowa ta powinna być zawarta na piśmie przez pracowników z pracodawcą (art. 125 § 1 k.p.). Pracownicy ponoszący wspólną
odpowiedzialność materialną odpowiadają w częściach określonych w umowie. Jednakże w razie ustalenia, że szkoda w całości lub w części została spowodowana przez niektórych pracowników, za całość szkody lub za stosowną jej część odpowiadają tylko jej sprawcy (art. 125 § 2 k.p.).
Jeżeli wysokości, do której odpowiada wspólnie odpowiedzialny, nie da się stwierdzić, wchodzi w rachubę domniemanie części równych z art. 379 § 1 zdanie drugie kodeksu cywilnego (Wyrok SN z dnia 10 kwietnia 1974 r., I PR 465/73).
Tagi: odpowiedzialność, pracownik, pracodawca, kodeks pracy
Opinie naszych zadowolonych Klientów
