Podział majątku
28.11.2011
Niestety coraz częściej w Polsce orzekane są rozwody. Orzeczenie przez Sąd rozwodu niemal nierozłącznie wiąże się z sprawą sądową o
podział majątku małżonków. W szczególnych sytuacjach do takiego podziału może już dojść w trakcie trwania związku małżeńskiego.
W niniejszym artykule postaram się przybliżyć zasady dotyczące podziału majątku małżonków żyjących w ustroju wspólności ustawowej oraz główne zasady procesu o
podział majątku dorobkowego.
Majątek wspólny małżonków
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Według poglądu przeważającego w doktrynie, wspólnością ustawową objęte są tylko aktywa. Wspólność nie rozciąga się na zobowiązania obciążające majątek wspólny.
Wspólność ustawowa, jako ściśle związana ze stosunkiem prawnym o charakterze osobistym zachodzącym między małżonkami (małżeństwem), jest współwłasnością łączną ( art. 196 § 1 k.c.). Jej charakterystycznymi, istotnymi cechami, różniącymi ją od współwłasności w częściach ułamkowych, jest to, że:
-
jest to wspólność bezudziałowa;
-
w czasie jej trwania małżonkowie nie mogą rozporządzać swoimi prawami do majątku wspólnego i nie mogą wyzbyć się ich na rzecz osób trzecich.
Majątek odrębny małżonków
W art. 33 Kodeksu rodzinnego ustawodawca enumeratywnie wymienił składniki majątku nie wchodzące w skład majątku wspólnego małżonków i tym samym co do zasady nie podlegające podziałowi. Zgodnie z treścią przepisu są to następujące składniki majątkowe:
-
przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,
-
przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,
-
prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
-
przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
-
prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
-
przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,
-
wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,
-
przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,
-
prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,
-
przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.
Należy jednak wskazać, iż w orzecznictwie Sadu Najwyższego znaleźć można wiele orzeczeń interpretujących powyższe przepisy w sposób odmienny niż mogłoby to wynikać z ich literalnego brzmienia. Przy podziale majątku warto pamiętać o poniższych orzeczeniach Sądu Najwyższego.
Użycie w pkt 4 tego artykułu słowa „wyłącznie” wskazuje, że chodzi w nim o takie przedmioty majątkowe, które ze swej istoty i przeznaczenia służą zaspokojeniu osobistych potrzeb tylko jednego z małżonków, a nie także potrzeb drugiego z małżonków lub pozostałych członków rodziny. Na przykład, samochód w zasadzie może służyć nie tylko jednemu z małżonków (uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów SN z 10 września 1962 r., I CO 9/62 , OSNCP 1964, nr 1, poz. 1, z glosą A. Woltera, OSPiKA 1964, nr 3, poz. 54).
Nagrodami za osobiste osiągnięcia są nagrody za pracę twórczą, a więc nagrody artystyczne, literackie, naukowe, techniczne, nagrody uzyskane na różnego rodzaju konkursach, np. śpiewaczych, recytatorskich (uzasadnienie uchwały SN z 17 lutego 1967 r., III CZP 115/66 , LexPolonica nr 298972, OSNCP 1967, nr 6, poz. 101 i post. SN z 24 marca 1975 r., III CRN 3/75 , LexPolonica nr 330605, OSPiKA 1976, nr 9, poz. 174). Nagrodami takimi są także nagrody za osiągnięcia niemające charakteru twórczego, np. nagrody za ratowanie życia ludzkiego, nagrody sportowe, nagrody na turniejach (quizach) polegających na wykazaniu się specjalnymi wiadomościami w określonej dziedzinie (glosa K. Nowickiej do powołanego post. SN z 24 marca 1975 r., III CRN 3/75 , LexPolonica nr 330605, OSPiKA 1976, nr 9, poz. 174).
Zwrot nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny
Mimo prawnego wyodrębnienia majątków osobistych każdego z małżonków, w czasie trwania wspólności ustawowej zwykle stanowią one wraz z majątkiem wspólnym jedną całość gospodarczą. Między tymi majątkami zachodzą różnego rodzaju związki, przede wszystkim w postaci wydatków i nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków, i odwrotnie.
Zgodnie z dyspozycją art. 45 Kodeksu rodzinnego każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.
Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny.
Postępowanie sądowe w sprawie podziału majątku
Wniosek o
podział majątku dorobkowego jak każde pismo procesowe musi spełniać wymagania określone w kodeksie postępowania cywilnego a więc m.in. zawierać oznaczenia stron, wskazanie sądu do jakiego jest kierowane, wskazanie wartości przedmiotu sporu oraz dowodów na poparcie okoliczności wskazanych w wniosku, etc.
W wniosku o dokonanie podziału majątku w szczególności należy wskazać jakie składniki wchodzą w skład majątku dorobkowego, wskazać propozycję ich podziału oraz wartość nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny.
Opłata sądowa za dokonanie podziału majątku
Zgodnie z Ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych opłatę stałą w kwocie 1.000 złotych pobiera się od wniosku o
podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej.
Należy pamiętać, iż w sprawie o
podział majątku znaczne koszty mogą również wiązać się z przeprowadzeniem dowodów tj. opinii biegłych sądowych, etc.
Jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt podziału tego majątku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych.
Tagi: podział majątku, wspólność ustawowa, kodeks rodzinny
Opinie naszych zadowolonych Klientów
-
24.07.2012
Ojciec napisał(a):
Syn kupił mieszkanie na kredyt,w niedługim czasie zawiera związek małżeński,czy to mieszkanie nadal będzie jego majątkiem osobistym w czasie trwania małżeństwa,i czy w razie rozwodu mieszkanie jest do podziału.
-
24.07.2012
Student prawa napisał(a):
Majątek osobisty każdego z małżonków nabyty przed zawarciem związku małżeńskiego pozostanie majątkiem osobistym także w czasie trwania małżeństwa. Dopiero majątek nabyty w trakcie trwania małżeństwa (i to nie wszystkie jego składniki) stanowi majątek wspólny małżonków i ulega podziałowi w przypadku orzeczenia rozwodu, separacji lub samego orzeczenia o podziale majątku.
