Spadkobiercy ustawowi
28.11.2011
Krąg spadkobierców ustawowych wyznacza ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Krąg ten określony jest przez związki rodzinne.
Do kręgu spadkobierców ustawowych należą: małżonek spadkodawcy, jego zstępni, rodzice spadkodawcy, jego rodzeństwo, a także zstępni rodzeństwa.
Należy podkreślić, iż dziedziczenie krewnych nie ma charakteru wzajemnego. Wynika to z faktu, iż np. wnuki dziedziczą po swoim dziadku, natomiast dziadek nie dziedziczy po swoich wnukach. Kodeks cywilny wyłączył od dziedziczenia ustawowego dalszych wstępnych niż rodzice spadkodawcy (art. 932 § 1 k.c.).
Małżonek spadkodawcy jako spadkobierca ustawowy
Małżonek spadkodawcy jest spadkobiercą ustawowym, pod warunkiem, że w chwili otwarcia spadku był w związku małżeńskim ze spadkodawcą. Podkreślić należy, iż separacja faktyczna nie powoduje ustania małżeństwa. Natomiast małżonek będzie wyłączony od dziedziczenia z ustawy w przypadku, gdy w chwili otwarcia spadku istniało prawomocne orzeczenie sądu rozwiązujące małżeństwo lub je unieważniające. Ponadto nie można dziedziczyć z ustawy na podstawie związku uznawanego za niezawarty z powodu niespełnienia przesłanek małżeństwa określonych w art. 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964, Nr 9, poz. 59 z późn. zm.). Małżeństwo takie określane jest mianem małżeństwa nieistniejącego (matrimonium non existens).
Jeżeli chodzi natomiast o związek małżeński, który został zawarty pomimo istnienia przeszkód określonych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym co do zasady małżeństwo takie nie może być unieważnione po jego ustaniu, a więc po śmierci jednego z małżonków. W konsekwencji małżonek, który pozostał przy życiu będzie dziedziczył z ustawy. Od zasady tej ustawodawca przewidział jednak dwa wyjątki:
- jeżeli małżeństwo zawarli krewni w linii prostej;
- jeżeli małżeństwo zawarła osoba pozostająca w innym związku małżeńskim.
We wskazanych wyżej przypadkach ustawa dopuszcza możliwość unieważnienia małżeństwa po jego ustaniu. Jeżeli powództwo zostanie wytoczone, a sąd orzeknie zgodnie z żądaniem pozwu to spowoduje to wyłączenie „małżonka” z kręgu spadkobierców ustawowych.
W sytuacji, gdy powództwo o unieważnienie małżeństwo zostało wytoczone za życia spadkodawcy to możliwe jest wydanie wyroku unieważniającego także po jego śmierci (art. 19 § 1 k.r. i o.). W razie śmierci małżonka, który wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa, unieważnienia mogą dochodzić jego zstępni. Natomiast w razie śmierci pozwanego małżonka na jego miejsce w procesie wstępuje kurator ustanowiony przez sąd.
Unieważnienie małżeństwa powoduje wyłączenie od dziedziczenia małżonka, który pozostał przy życiu.
Jeżeli w chwili śmierci spadkodawcy toczył się proces o rozwód to podlega on umorzeniu (art. 446 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, Dz. U. z 1965, Nr 43, poz. 296 z późn. zm.). Małżonek jest jednak wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione. Wyłączenie małżonka od dziedziczenia następuje na mocy orzeczenia sądu. Wyłączenia może żądać każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem. Termin do wytoczenia powództwa wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku (art. 940 k.c.).
Wystąpieniem o rozwód z winy małżonka w rozumieniu przepisu art. 940 § 1 k.c. jest również wyrażenie przez spadkodawcę - pozwanego w sprawie o rozwód - zgody na rozwód z winy powoda (Uchwała SN z dnia 19 sierpnia 1983 r., III CZP 38/83).
Ponadto w Kodeksie cywilnym expressis verbis wskazano, iż przepisów o powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji (art. 9351 k.c.).
Zstępni jako spadkobiercy ustawowi
Zarówno dzieci pochodzące ze związku małżeńskiego, jak i dzieci pozamałżeńskie dziedziczą po swoich rodzicach. Na uprawnienie to nie ma wpływu także fakt w jaki sposób nastąpiło ustalenie ojcostwa dziecka pozamałżeńskiego. Podobne zasady stosuje się do dziedziczenia rodziców po swoich dzieciach. Dziedziczą oni niezależnie od tego, czy kiedykolwiek byli ze sobą w związku małżeńskim.
Osoby przysposobione jako spadkobiercy ustawowi
Sytuacja osób przysposobionych kształtuje się odmiennie w zależności od tego, czy miało miejsce przysposobienie pełne, czy niepełne. Zasady dziedziczenia przy przysposobieniu pełnym są następujące:
- przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych tak, jak by był dzieckiem przysposabiającego, a przysposabiający i jego krewni dziedziczą po przysposobionym tak, jak by przysposabiający był rodzicem przysposobionego;
- przysposobiony nie dziedziczy po swoich wstępnych naturalnych i ich krewnych, a osoby te nie dziedziczą po nim;
- w wypadku, gdy jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka, nie stosuje się względem tego małżonka i jego krewnych przepisu art. 936 § 2 k.c., a jeżeli takie przysposobienie nastąpiło po śmierci drugiego z rodziców przysposobionego, także względem krewnych zmarłego, których prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa zostały w orzeczeniu o przysposobienie utrzymane.
Natomiast jeżeli skutki przysposobienia polegają wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym, stosuje się następujące reguły:
- przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym na równi z jego dziećmi, a zstępni przysposobionego dziedziczą po przysposabiającym na tych samych zasadach co dalsi zstępni spadkodawcy;
- przysposobiony i jego zstępni nie dziedziczą po krewnych przysposabiającego, a krewni przysposabiającego nie dziedziczą po przysposobionym i jego zstępnych;
- rodzice przysposobionego nie dziedziczą po przysposobionym, a zamiast nich dziedziczy po przysposobionym przysposabiający; poza tym przysposobienie nie narusza powołania do dziedziczenia wynikającego z pokrewieństwa.
Maryna
Komunikacja i współpraca z kancelarią zostawiły bardzo pozytywne emocje. Wszyscy pracownicy bardzo mili i pomocni. Poziom profesjonalności bardzo wysoki . Myślałam, że moja sprawa nie jest do załatwienia, ale SIĘ UDAŁO! Otrzymałam kartę na 3 lata w trzy miesiące. Bardzo się cieszę , że trafiłam na kancelarię LexVin, doświadczonego prawnika Pana Dariusza Kostyry. Jestem bardzo wdzięczna i serdecznie polecam najlepszą kancelarię w Warszawie.
Mikołaj
Jestem mile zaskoczony jakością, fachowością i krótkim czasem prowadzenia sprawy choć do tej pory współpracowałem z wieloma kancelariami i prawnikami.
Andrzej
Szczerze polecam ta kancelarie dobry kontakt, szybka odpowiedz i pełen profesjonalizm. W sądzie poszło tak jak mówił Pan Dariusz. Dziękuje.
Piotr
Cieszy mnie niezmiernie, że w tak trudnych czasach wyzysku, manipulacji i cwaniactwa jest tak profesjonalna możliwość obrony. Dziękuję panie Darku !
Darek
Jestem bardzo mile zaskoczony profesjonalnością i szybkością odpowiedzi. Poleciłem serwis znajomym, bo warto!
Michał
Bardzo fachowa i szybka pomoc, a wszystko w dobrej cenie. Jestem pełen uznania i wdzięczności dla Kancelarii LexVin za profesjonalną realizację usługi.
Karolina
Bardzo dziękuję za zajęcie się moją sprawą oraz szybkie wysłanie mi sprzeciwu. Z pewnością polecę Państwa usługi.
Joanna
Pomoc prawną otrzymałam błyskawicznie i profesjonalnie.Świetna,merytoryczna i miła obsługa. Serdecznie dziękuję.
Aneta
Bardzo dziękuję za profesjonalne i szybkie napisanie sprzeciwu. Polecam pomoc prawną Kancelarii LexVin każdemu, kto szuka profesjonalnej pomocy prawnej.
