Umowa o współpracy to tzw. umowa nienazwana czyli są to wszystkie umowy, niebędące umowami nazwanymi. Ze względu na zasadę swobody umów, stosunki prawne regulowane umową nienazwaną kreowane są przez strony w sposób dowolny i odpowiadający stronom (przeciwnie do umów nazwanych, regulowanych w części szczególnej Kodeksu cywilnego). Treść umowy nienazwanej nie powinna być sprzeczna z prawem, tzn. jej cel, zapisy i efekty nie mogą naruszać żadnych przepisów prawa. Z zasad stosowanych przy tworzeniu umów nienazwanych korzystać można przy kreowaniu treści umów mieszanych, tj. złożonych z elementów umów nazwanych i umów nienazwanych, lub umowy nienazwanej z umową nienazwaną.

 

Umowa o współpracy to często nazwa potoczna używana dla umów o różnym charakterze. Wiele umów o współpracy zawiera w swojej treści zapisy o współdziałaniu stron. Ich cechą wspólną jest deklaracja stron o podjęciu wspólnego działania – wszystkie można nazwać umowami o współpracy.

 

Szczególnym rodzajem umowy o współpracy jest umowa partnerska. Przez umowę partnerską rozumiem umowę zawartą pomiędzy organizacjami lub pomiędzy organizacjami a administracją publiczną/jednostkami podlegającymi administracji z reguły na potrzeby realizacji jakiegoś projektu, programu. W rozważanym tu sensie umową o współpracy jest np. umowa sponsoringu. W przypadku sponsoringu współpraca polega jednak na wspieraniu przez sponsora działań sponsorowanego w zamian za reklamę, promowanie marki sponsora przez sponsorowanego.

 

Podstawę prawną zawierania umów o współpracy stanowi art. 3531 Kodeksu cywilnego - strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

 

Z powyższego przepisu wynika, że swoboda stron w określaniu warunków umowy o współpracy nie jest absolutna, gdyż ograniczona jest zarówno tak co do treści, jak i celu.

 

Ograniczenie polega na tym, że treść lub cel umowy o współpracy nie mogą być sprzeczne z:

 

 

Przez pojęcie treści stosunku zobowiązaniowego należy rozumieć wynikające z umowy o współpracy istotne uprawnienia i obowiązki stron, dotyczące samego świadczenia oraz jego wykonania. Natomiast cel stosunku, w rozumieniu art. 353 ¹ , oznacza szeroko pojmowaną korzyść, jaką strony (albo tylko jedna z nich) pragną osiągnąć w wyniku wykonania danego zobowiązania umowy o współpracy. Jeżeli z braku podstaw nie można ustalić, jaka była oczekiwana przez strony korzyść, to należy przyjąć, że chodziło im o cel typowy, tzn. taki, jaki się na ogół uzyskuje w określonej sytuacji w następstwie spełnienia określonego świadczenia.

 

O celu zobowiązania nie można mówić w sytuacji, gdy oczekiwanie konkretnej korzyści leży w zamiarze tylko jednej strony, druga strona zaś w ogóle nie orientuje się co do zamiaru kontrahenta. Cel w sensie omawianego przepisu należy odróżnić od „przyczyny prawnej” zobowiązania, czyli tzw. causae , z której istnieniem wiąże się rozróżnienie czynności prawnych przyczynowych (kauzalnych) i oderwanych (abstrakcyjnych). Cel umowy o współpracy może być uwidoczniony w treści umowy, ale także może nie być ujawniony, w szczególności jeżeli by stronom chodziło o obejście ustawy czy też zasad współżycia społecznego. Wreszcie wypada podkreślić, że między celem stosunku a jego treścią powinien zachodzić bezpośredni związek. Jako przykład, kiedy wejdzie w grę omawiane ograniczenie zasady swobody umów, łączące się z celem stosunku, można wskazać umowę o pobranie - za wynagrodzeniem - do przeszczepienia określonego narządu ludzkiego albo umowę, na podstawie której jedna osoba zobowiązuje się, za opłatą, do przeprowadzenia drugiej osoby w sposób nielegalny przez granicę państwa.