Pojęcie prywatności i przesłanki jej naruszenia

26.10.2011

Prawo do prywatności nie jest wymienione expressis verbis w art. 23 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Nie ulega jednak wątpliwości, iż jest to jedna z podstawowych wartości pozamajątkowych, która wymaga poszanowania. Ochrona tego dobra jest przewidziana w podstawowych konwencjach międzynarodowych (m.in. w Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Dz. U. Nr 61, poz. 284 z późn. zm., Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych, Dz. U. Nr 38, poz. 167), a także w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.). Zgodnie z art. 47 polskiej ustawy zasadniczej każdej osobie przysługuje prawo do ochrony życia prywatnego oraz rodzinnego. Prywatność jest także wprost chroniona przez przepisy ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.). Stanowią one, iż „nie wolno bez zgody osoby zainteresowanej publikować informacji oraz danych dotyczących prywatnej sfery życia, chyba, że wiąże się to bezpośrednio z działalnością publiczną danej osoby” (art. 14 ust. 6 pr. pras.).

Co to jest prywatność?

Do tej pory nie została wypracowana jedna, uniwersalna definicja prywatności. Jak słusznie zauważył Europejski Trybunał Praw Człowieka (wyrok z 23.11.1992 r. w sprawie Niemietz przeciwko Niemcom, skarga nr 13710/88) „nie jest możliwe, ani konieczne formułowanie wyczerpującej definicji pojęcia „życie prywatne”. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy stwierdzając, iż dokonując wykładni sfery życia prywatnego należy w każdym przypadku uwzględniać indywidualne okoliczności charakteryzujące określoną sytuację (wyrok z 24.05.1999 r., II CKN 349/98).

Koncepcja prywatności A. Kopffa

A. Kopff twierdził, że „dobrem osobistym w postaci życia prywatnego jest to wszystko, co ze względu na uzasadnione odosobnienie się jednostki od ogółu społeczeństwa służy jej do rozwoju fizycznej i psychicznej osobowości oraz zachowania osiągniętej pozycji społecznej”. Dzielił on sferę życia prywatnego na dwie podsfery. Pierwszą z nich jest sfera intymnego życia osobistego. Należą do niej te osobiste doznania każdego człowieka, o których jedynie wyjątkowo informuje innych ludzi i to wyłącznie osoby mu najbliższe. Ujawnienie tych przeżyć przez osoby trzecie prowadzi zwykle do wywołania u osoby, której przeżycia te bezpośrednio dotyczą uczucia wstydu lub zażenowania. Sfera ta według A. Kopffa powinna być w pełni chroniona przez przepisy prawa. Każde działanie ją naruszające jest bezwzględnie bezprawne. Natomiast drugą podsferą jest sfera prywatnego życia osobistego. Zalicza się do niej te przeżycia osobiste lub rodzinne, które nie należą do pierwszej podsfery, a ponadto są znane tylko osobom najbliższym oraz znajomym, z wyłączeniem osób trzecich. Omawiana sfera nie podlega pełnej ochronie prawnej. Jej naruszenie może być usprawiedliwione przez powołanie się na „usprawiedliwione zainteresowanie”. Element ten stanowi podstawę przyznania osobom pełniącym funkcje publiczne węższej ochrony prywatności.

Prywatność w orzeczeniach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Europejski Trybunał Praw Człowieka w większości swoich orzeczeń opowiada się za bardzo szerokim rozumieniem dobra osobistego w postaci prywatności. Jako egzemplifikację tego twierdzenia można przytoczyć wyrok z 23 listopada 1992 r. (sprawa Niemietz przeciwko Niemcom, skarga nr 13710/88), w którym trybunał wyraźnie zaznaczył, iż „ochrona prywatności winna obejmować nie tylko prawo do odosobnienia, ale też, do pewnego stopnia, uwzględniać musi prawo do tworzenia i rozwijania relacji z innymi ludźmi.” Dlatego też nie można wyłączać ze sfery prywatności działalności gospodarczej i zawodowej.

Orzecznictwo sądów polskich w przedmiocie prywatności

W orzecznictwie sądów polskich kwestię sporną stanowi określenie charakteru informacji o sytuacji ekonomicznej danej osoby. Do wiadomości prywatnych zalicza się przede wszystkim wysokość wynagrodzenia, a także stan zadłużenia wobec spółdzielni jej lokatorów. Natomiast ochrona prywatności nie obejmuje następujących danych: o zaciągniętych przez przedsiębiorcę kredytach, o niespłaconej przez właściciela szkoły pożyczce.

Należy podkreślić, iż jako wiadomości nie posiadające charakteru prywatnego zostały uznane informacje dotyczące działalności przestępczej. Sąd Apelacyjny w Krakowie (wyrok z 19.12.2000 r., I ACa 794/00) wyraźnie zaznaczył, iż w zakres ochrony przewidzianej przez art. 14 ust. 6 pr. pras. nie wchodzą informacje o wniesieniu aktu oskarżenia, przebiegu jawnej rozprawy sądowej, a także o ogłoszeniu wyroku. Ochrona przewidziana przez ten przepis nie obejmuje także danych dotyczących stanu cywilnego powoda (wyrok SN z 19.01.1987 r., I CR 337/86).

Przesłanki naruszenia prywatności

Prywatność może zostać naruszona przez każdą wypowiedź o charakterze informacyjnym. Nie jest istotne przy tym, czy rozpowszechniana informacja jest prawdziwa, czy też fałszywa, ponieważ nawet spekulacja odnośnie życia prywatnego innej osoby może naruszać omawiane dobro. Prywatność zostanie także pogwałcona poprzez opublikowanie wizerunku utrwalonego w prywatnej sytuacji. Zaznaczyć należy ponadto, iż ochrona prywatności nie ustaje nawet po ujawnieniu prywatnych danych. Odpowiedzialność za naruszenie prywatnej sfery życia będzie ponosić także osoba, której działanie polegało jedynie na powtarzaniu tych wiadomości. 

Opinie naszych zadowolonych Klientów

Zostaw swój komentarz
Imię: Email: Treść: Adres e-mail nie zostanie opublikowany