Dobra osobiste
22.10.2011
Ustawodawca nie sformułował legalnej definicji „dóbr osobistych” ograniczając się jedynie do przykładowego wyliczenia dóbr, które podlegają ochronie. Zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) dobrami osobistymi są w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska.
Dobra osobiste osób prawnych to wartości o charakterze niemajątkowym, dzięki którym osoba prawna może funkcjonować zgodnie ze swoim zakresem zadań (wyrok SN z 14.11.1986 r., II CR 295/86).
Subiektywna czy obiektywna koncepcja dóbr osobistych?
Jako jedna z pierwszych ukształtowała się subiektywna koncepcja dóbr osobistych. Koncepcja ta powstała głównie pod wpływem S. Grzybowskiego. Profesor ten twierdził, iż dobra osobiste to „indywidualne wartości świata uczuć, stanu życia psychicznego człowieka”.
Współcześnie przeważa pogląd, iż przy wyjaśnianiu istoty dóbr osobistych należy posługiwać się kryterium obiektywnym. Kryterium to w przeciwieństwie do koncepcji subiektywnej odwołuje się przede wszystkim do ocen przyjętych w społeczeństwie. W ramach obiektywnej koncepcji dóbr osobistych wypracowane zostały liczne definicje omawianego terminu. Jedną z najtrafniejszych i najobszerniejszych definicji dóbr osobistych przedstawił Z. Radwański. Według niego dobra osobiste to „uznane przez system prawny wartości (tj. wysoko cenione stany rzeczy), obejmujące fizyczną i psychiczną integralność człowieka, jego indywidualność oraz godność i pozycję w społeczeństwie, co stanowi przesłankę samorealizacji osoby ludzkiej”.
Próbę zdefiniowania dóbr osobistych podjął także Sąd Najwyższy. Pierwszym istotnym orzeczeniem w tym przedmiocie był wyrok z 19 września 1968 r. (II CR 291/68). Określał on dobra osobiste jako „wartości związane z wewnętrzną stroną życia ludzi, niejednakowo wymierzalne, podlegające ochronie cywilnej w razie ich bezprawnego naruszenia lub zagrożenia”. W kolejnym wyroku Sąd Najwyższy zdefiniował dobra osobiste jako „ogół czynników mających na celu zapewnienie obywatelowi rozwoju jego osobowości, jego egzystencji i zapewnienia mu prawa do korzystania z tych dóbr, które są dostępne na danym etapie rozwoju społeczno-ekonomicznego społeczeństwa, a które sprzyjają zachowaniu cech odrębności i związaniu ze społeczeństwem, w którym żyje” (wyrok SN z 10.06.1977 r., II CR 187/77). Warto także przytoczyć uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego, która została podjęta 16 lipca 1993 r. (I PZP 28/93). Stwierdzała ona, iż przedmiotowe pojęcie „należy odnosić do określonego poziomu rozwoju technologicznego i cywilizacyjnego, przyjętych w społeczeństwie zasad moralnych i prawnych, istniejącego rodzaju stosunków społecznych, gospodarczych czy nawet politycznych”. Dokonując podsumowania stanowiska Sądu Najwyższego należy podkreślić, iż przychylił się on do obiektywnego rozumienia dóbr osobistych.
Monistyczna i pluralistyczna koncepcja dóbr osobistych
Monistyczna koncepcja dóbr osobistych zakłada, iż istnieje jedno ogólne dobro osobiste oraz odpowiadające mu jedno ogólne prawo osobistości. Jej twórcą był F. Zoll. Natomiast zgodnie z teorią pluralistyczną poszczególnych dóbr osobistych jest dużo, a co za tym idzie każde z nich stanowi odrębną wartość, której przypisane jest adekwatne prawo osobiste.
W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego za właściwą należy uznać pluralistyczną koncepcję dóbr osobistych. Wniosek ten wypływa z treści wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 1958 r. (IV CR 630/57). W orzeczeniu tym użyto stwierdzenia, iż prawo do czci zostało wymienione jedynie przykładowo. Określenie takie jednoznacznie wskazuje na wielość dóbr osobistych, bo skoro prawo do czci zostało wymienione tylko przykładowo to znaczy, iż istnieją inne, liczne dobra osobiste.
Komu przysługują dobra osobiste
Dobra osobiste przysługują nie tylko osobom fizycznym, ale także na podstawie art. 43 k.c. osobom prawnym. Należy dodać ponadto, iż omawiane dobra przysługują także ułomnym osobom prawnym, do których zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych (art. 331 k.c.).
Otwarty katalog dóbr osobistych
Jak już wcześniej podkreślono norma art. 23 k.c. wymienia jedynie przykładowo dobra osobiste, co jednoznacznie wskazuje na otwarty katalog tych dóbr. Oznacza to, że ochronie przewidzianej w przepisach kodeksu cywilnego podlegają także dobra osobiste, które nie zostały expressis verbis wymienione w art. 23 tego kodeksu. Zarówno judykatura, jak i doktryna wypracowują coraz to nowe postacie dóbr osobistych próbując dostosować przepisy prawne do zmieniających się warunków społecznych. Ewolucja ta powoduje, iż katalog dóbr osobistych jest zmienny w czasie. Przykładowo dobrem osobistym, które nie było znane jeszcze w latach 70. XX wieku jest prawo do pochowania w danym grobie. Dobro to zostało określone w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 1982 r. (IV CR 129/82).
Komunikacja i współpraca z kancelarią zostawiły bardzo pozytywne emocje. Wszyscy pracownicy bardzo mili i pomocni. Poziom profesjonalności bardzo wysoki . Myślałam, że moja sprawa nie jest do załatwienia, ale SIĘ UDAŁO! Otrzymałam kartę na 3 lata w trzy miesiące. Bardzo się cieszę , że trafiłam na kancelarię LexVin, doświadczonego prawnika Pana Dariusza Kostyry. Jestem bardzo wdzięczna i serdecznie polecam najlepszą kancelarię w Warszawie.
Jestem mile zaskoczony jakością, fachowością i krótkim czasem prowadzenia sprawy choć do tej pory współpracowałem z wieloma kancelariami i prawnikami.
Szczerze polecam ta kancelarie dobry kontakt, szybka odpowiedz i pełen profesjonalizm. W sądzie poszło tak jak mówił Pan Dariusz. Dziękuje.
Cieszy mnie niezmiernie, że w tak trudnych czasach wyzysku, manipulacji i cwaniactwa jest tak profesjonalna możliwość obrony. Dziękuję panie Darku !
Jestem bardzo mile zaskoczony profesjonalnością i szybkością odpowiedzi. Poleciłem serwis znajomym, bo warto!
Bardzo fachowa i szybka pomoc, a wszystko w dobrej cenie. Jestem pełen uznania i wdzięczności dla Kancelarii LexVin za profesjonalną realizację usługi.
Bardzo dziękuję za zajęcie się moją sprawą oraz szybkie wysłanie mi sprzeciwu. Z pewnością polecę Państwa usługi.
Pomoc prawną otrzymałam błyskawicznie i profesjonalnie.Świetna,merytoryczna i miła obsługa. Serdecznie dziękuję.
Bardzo dziękuję za profesjonalne i szybkie napisanie sprzeciwu. Polecam pomoc prawną Kancelarii LexVin każdemu, kto szuka profesjonalnej pomocy prawnej.
