Ochrona własności jest zagwarantowana w Konstytucji oraz systemie roszczeń cywilnoprawnych, które przysługują właścicielowi w razie naruszenia jego prawa. Cywilistyczna ochrona własności regulowana ustawami zwykłymi została podniesiona do rangi konstytucyjnej (art. 21 Konstytucji RP) w postaci ochrony równej dla wszystkich podmiotów własności (art. 64 ust. 2 Konstytucji RP). O ile art. 21 Konstytucji RP stwierdza jedynie, że „Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia”, to art. 64 w ust. 1 Konstytucji RP przyznaje każdemu „prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia”, a w ust. 2 wskazuje na podmiotową równość ochrony tych praw. Art. 64 ust. 2 Konstytucji RP powoduje, że wszystkie prawa majątkowe (nie tylko prawo własności i dziedziczenia) podlegają ochronie i że ochrona ta ma być równa dla wszystkich. W tym sensie przepisy konstytucyjne uzupełniają system ochrony cywilistycznej, wpływając bezpośrednio na wykładnię przepisów kodeksowych. Podstawowymi roszczeniami składającymi się na tę ochronę, przysługującymi właścicielowi, są roszczenia windykacyjne (art. 222 § 1 k.c.) i negatoryjne (art. 222 § 2 k.c.).

 

W chwili obecnej powinien Pan więc wystąpić do sądu o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zaprzestanie naruszeń. Roszczenia z art. 222 Kodeksu cywilnego chronią własność i wynikają z prawa własności - prawo własności jest zatem przesłanką ich dochodzenia. Właściciel, który dochodzi roszczenia windykacyjnego lub negatoryjnego, musi więc wykazać, że prawo własności mu przysługuje (art. 6 Kodeksu cywilnego). Ułatwieniem dowodowym są domniemania własności. Właściciel dochodzący roszczenia wydobywczego może powołać się jednak tylko na domniemanie, które nie wymaga posiadania - posiadanie bowiem wykonuje ten, przeciw komu roszczenie jest skierowane. 

 

Natomiast w mojej ocenie na obecnym etapie nie jest wskazane podejmowanie działań mających na celu samowolne przywrócenie posiadania nieruchomości poprzez np. zaoranie drogi. Zgodnie z prawem posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni. Nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób.

 

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy przepis art. 343 § 2 kc dotyczący tzw. dozwolonej samopomocy, dopuszcza wprawdzie przywrócenie własnym działaniem stanu poprzedniego, jednakże pod warunkiem, że między naruszeniem posiadania a przywróceniem do stanu poprzedniego upłynie czas bardzo krótki (art. 343 § 1 kc).