Zwrot nienależnego świadczenia, karta pojazdu
21.05.2013
Żądanie zwrotu uiszczonych opłat za wydanie kart pojazdu stało się możliwe na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 stycznia 2006 roku, wydanego w sprawie o sygnaturze akt U 6/04, w którym Trybunał orzekł, iż § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz.U. Nr 137, poz. 1310) jest niezgodny z art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, Nr 175, poz. 1462, Nr 179, poz. 1486 i Nr 180, poz. 1494 i 1497) oraz z art. 92 ust. 1 i art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Przy tym, mimo, że utrata mocy obowiązującej powyższego przepisu została odroczona do 1 maja 2006 r., był on niekonstytucyjny i sprzeczny z ustawą od początku jego obowiązywania. Należy zaś podkreślić, że analiza przepisu art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prowadzi do wniosku, iż sędziowie zachowują uprawnienia do samodzielnej oceny i ustalenia zgodności podustawowych aktów normatywnych z ustawami przy okazji rozpoznawania spraw, a w razie stwierdzenia ich niezgodności z ustawami, odmowy ich zastosowania w konkretnej sprawie. Odmowa zastosowania niezgodnego z ustawą podustawowego przepisu normatywnego wynika z nałożonego na sędziego obowiązku stosowania wyłącznie ustaw. Przytoczone stanowisko jest ugruntowane w orzecznictwie sądowym (por. uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 maja 2000 r. OPS 3/2000 ONSA 2000/4 poz. 136; z dnia 15 grudnia 2000 r. OPK 20/2000 ONSA 2001/3 poz. 104; wyroki Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2008 r. III KK 475/2007 oraz z dnia 26 września 2007 r. III KK 206/2007; wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 czerwca 2006 r. III SA/Wa 256/2006 oraz z dnia 29 grudnia 2005 r. III SA/Wa 3017/2005).
Zarazem trzeba wskazać, że przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu został uznany za niezgodny z prawem unijnym. Zgodność krajowych regulacji prawnych odnoszących się do opłat za wydanie karty pojazdu z przepisami unijnymi stała się przedmiotem wydanego w trybie prejudycjalnym postanowienia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 10 grudnia 2007 r. Sprawa C-134/07, w którym stwierdzono, że art. 90 akapit 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską sprzeciwia się opłacie takiej, jaką ustalono w § 1 powyższego rozporządzenia, a która to opłata w praktyce jest nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeżeli jest on tam zarejestrowany.
W relacji prawa wspólnotowego i prawa krajowego obowiązuje zasada nadrzędności (pierwszeństwa) prawa wspólnotowego nad prawem krajowym. Oznacza to, że sąd krajowy ma kompetencję niestosowania sprzecznych z prawem wspólnotowym przepisów prawa krajowego, niezależnie przy tym od wyroku krajowego sądu konstytucyjnego, który odracza utratę mocy obowiązującej tych przepisów, uznanych za niekonstytucyjne (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2010 r. III CZP 37/2010).
Z przytoczonych wyżej względów w orzecznictwie sądów administracyjnych jednolicie przyjmuje się, że czynność organu administracji polegająca na odmowie zwrotu zawyżonej części opłaty za kartę pojazdu narusza prawo jako wydana bez podstawy prawnej (por. np. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 czerwca 2008 r. I OSK 52/2007, z dnia 15 lutego 2010 r., I OSK 842/2009, z dnia 17 lutego 2010 r. I OSK 590/2009 oraz z dnia 17 lutego 2010 r. I OSK 591/2009).
Jak się powszechnie przyjmuje w orzecznictwie sądów powszechnych fakt stwierdzenia niezgodności § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu z ustawą prawo o ruchu drogowym, Konstytucją RP oraz prawem unijnym rodzi po stronie podmiotu, który uiścił opłatę za wydanie karty pojazdu roszczenie o jej zwrot, zgodnie z przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu, a w szczególności w oparciu o przepisy o nienależnym świadczeniu (art. 410 kodeksu cywilnego). Zapatrywanie to znalazło potwierdzenie również w orzecznictwie Sądu Najwyższego, m.in. w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2012 roku, sygn. akt III CZP 24/12, w którego uzasadnieniu wskazano m.in., iż […] Przytoczona argumentacja uzasadnia właściwość sądów powszechnych w sprawach o zwrot nienależnych świadczeń o charakterze publicznoprawnym, których podstawę materialną stanowią przepisy kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu, a w szczególności art. 410 § 2.
Zgodnie z dyspozycją wyżej powołanego unormowania świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
Każde przejście wartości majątkowych z jednej osoby na drugą musi być prawnie uzasadnione. Jeżeli więc przesunięcie majątkowe nastąpi bez uzasadnionej podstawy, ten, kto daną wartość utracił, może żądać jej zwrotu od tego, na kogo ona bezpodstawnie przeszła. Brak podstawy prawnej należy przy tym rozumieć jako sytuacje, w których uzyskanie korzyści majątkowej nie znajduje usprawiedliwienia w przepisie ustawy, ważnej czynności prawnej, prawomocnym orzeczeniu sądowym albo akcie administracyjnym.
Naturalną koleją rzeczy jest, iż przedsiębiorca koszt karty pojazdy wliczał w kwotę za jaką pojazd sprzedawał nie ma to jednak żadnego wpływu na fakt, iż opłacona na rzecz Powiatu kwota jest świadczeniem nienależnym i przedsiębiorca może domagać się jej zwrotu.
W zakresie zarzutów apelacji w mojej ocenie należy podnieść:
-
Naruszenie prawa materialnego, a to art. 405 K.c., 410 K.c., art. 5 K.c. poprzez błędną ich interpretacje;
-
Naruszenie przepisu postępowania, a to art. 328§2 K.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia skarżonego wyroku w sposób uniemożliwiający jego kontrolę przez Sąd odwoławczy oraz podjęcie racjonalnej z nim polemiki;
-
Wadliwość podstawy faktycznej będącej wynikiem naruszenia przepisów postępowania, a to art. 227 K.p.c. i art. 233 K.p.c., m.in. poprzez wydanie wyroku bez rozważenia w sposób bezstronny i wszechstronny twierdzeń przedstawianych przez Powodów;
Tagi: karta pojazdu, apelacja
Opinie naszych zadowolonych Klientów