W pierwszej kolejności należy wskazać, iż odsetki za zwłokę nie zawsze przedawniają się w okresie trzy letnim. W praktyce w transakcjach dokonywanych pomiędzy przedsiębiorcami zazwyczaj ulegają one przedawnieniu w okresach dwu letnich – gdyż taki termin przedawnienia przewidziany jest dla roszczeń wynikających z umowy zlecenia, umowy o dzieło czy też umowy sprzedaży. Nie mniej w doktrynie w tym zakresie można spotkać różne stanowiska.

 

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku w sprawie V CK 655/04 roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się najpóźniej z chwilą przedawnienia roszczenia głównego. Przypomnijmy krótko argumentację, przemawiającą w ocenie Sądu za takim rozstrzygnięciem. Po pierwsze, powyższa reguła wynika z zasady akcesoryjności roszczeń o odsetki za opóźnienie, wobec czego ma charakter uniwersalny i współcześnie jest szeroko przyjmowana zarówno w poszczególnych systemach prawnych, jak i w obrocie międzynarodowym. Po drugie, gdyby reguły tej nie akceptować, dłużnik dla obrony przed nieprzedawnionym roszczeniem ubocznym musiałby wdawać się w spór co do przesłanek roszczenia głównego, a to przekreślałoby znaczenie przedawnienia roszczenia głównego. Po trzecie, omawiana reguła nie została wprowadzona do kodeksu zobowiązań tylko ze względu na swoją oczywistość. Przekonanie o zbędności jej wysłowienia istniało również przed uchwaleniem kodeksu cywilnego, dlatego odpowiedni przepis nie został w tej ustawie zamieszczony. Po czwarte wreszcie, zasadzie tej nie można obecnie odmawiać uznania, bowiem przemawia za tym wieloletnie jej stosowanie również na gruncie kodeksu cywilnego.

 

Niezależnie od powyższego wierzyciel może dłużnika zwolnic z zapłaty długu w postaci odsetek. Zgodnie z art. 508 Kodeksu cywilnego zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Przepisy nie stawiają wymagań formalnych dotyczących umowy zwolnienia z długu. Możliwe jest więc zawarcie jej także ustnie, a nawet w sposób dorozumiany. Trzeba jednak przy tym pamiętać o przepisie art. 77 Kodeksu cywilnego. Konieczne więc będzie zachowanie formy właściwej dla czynności powołującej do życia stosunek prawny pomiędzy stronami, jeśli taka była wymagana. Należy też wyrazić pogląd, że w razie zwolnienia z długu bez odpłatności ze strony dłużnika, do umowy zwolnienia należy zastosować przepisy o darowiźnie. Zgodnie z art. 890 § 1, jeśli zwolnienie będzie miało nastąpić w przyszłości, konieczne będzie zachowanie formy aktu notarialnego dla oświadczenia wierzyciela [por. np. T. Wiśniewski, w: G. Bieniek i in., Komentarz... Zobowiązania, t. 1, 2007, s. 654; A. Szpunar, O konwalidacji..., s. 5 i n.; K. Zagrobelny, w: E. Gniewek (red.), Kodeks..., 2008, s. 915; M. Pyziak-Szafnicka, w: System P.P., t. 5, 2006, s. 1212; A. Ohanowicz, Zobowiązania..., s. 229; W. Bryl, w: Z. Resich (red.), Kodeks..., t. 2, 1972, s. 1217].

 

W doktrynie prawa cywilnego wyróżnia się umowę, na mocy której wierzyciel zobowiązuje się wobec dłużnika, że nie będzie dochodził od niego spełnienia świadczenia (pactum de non petendo). Umowa taka nie ma jednak charakteru zwolnienia z długu i nie jest z nią tożsama. Na jej podstawie bowiem nie dochodzi do wygaśnięcia wierzytelności tak, jak to się dzieje w wyniku zawarcia umowy zwolnienia z długu. Ma jedynie charakter obligacyjny. Wierzyciel zobowiązuje się w niej do niepodejmowania działań zmierzających do uzyskania zaspokojenia swojego roszczenia. W razie zawarcia umowy pactum de non petendo dłużnik może więc dobrowolnie świadczyć na rzecz wierzyciela i będzie to skuteczne. W przeciwieństwie do tego, jeśli dłużnik spełni świadczenia po zwolnieniu go z długu, będzie to świadczenie wierzycielowi nienależne [por. np. A. Janiak, w: A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny, t. 3, 2010, s. 735; T. Wiśniewski, w: G. Bieniek i in., Komentarz... Zobowiązania, t. 1, 2007, s. 669].

 

Pisemne oświadczenie o zwolnieniu z długu może przybrać następującą treść 

§1

Strony oświadczają, iż Jan Kowalski jest dłużnikiem spółki Kowalski Sp. z o.o. Przedmiotowy dług wynika z zaległości w zapłacie odsetek ustawowych za zwłokę za faktury 01/02/2010, 02/05/2011.

 

§2

Kowalski Sp. z o.o. zwalnia nieodpłatnie z długu Jana Kowalskiego. Jan Kowalski przedmiotowe zwolnienie przyjmuje.

 

Natomiast tzw. umowa pactum de non petendo może przybrać następującą treść:

§1

Strony oświadczają, iż Jan Kowalski jest dłużnikiem spółki Kowalski Sp. z o.o. Przedmiotowy dług wynika z zaległości w zapłacie odsetek ustawowych za zwłokę za faktury 01/02/2010, 02/05/2011.

 

§2

Kowalski Sp. z o.o. oświadcza, iż nie będzie w przyszłości dochodził na drodze sądowej oraz w żaden inny sposób należności wskazanych w §1.

 

Oczywiście każda z umów musi zostać podpisana przez strony.