Niestety niezmiernie trudno byłoby Pani udowodnić, iż nieruchomość została zakupiona z środków wspólnych i tym samym żądać rozliczenia zakupu działki. Nie mniej nie jest Pani pozbawiona całkowicie praw do domu.

 

Zgodnie z zasadą wyrażoną w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Ponadto każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.

 

 

Ponieważ zwrotu wydatków i nakładów oraz rozliczenia z zaspokojonych długów dokonuje się w zasadzie przy podziale majątku wspólnego, przeto roszczenia z tego tytułu, niezależnie od chwili poczynienia wydatków lub nakładów albo zaspokojenia długów nie ulegają przedawnieniu do czasu podziału majątku wspólnego. Natomiast według poglądu wyrażonego przez J.St. Piątowskiego (w: System…, s. 502) roszczenia, o których mowa, ulegają przedawnieniu na zasadach ogólnych, przy czym termin przedawnienia biegnie dopiero od chwili ustania małżeństwa (art. 121 pkt 3 Kodeksu cywilnego). Po zapadnięciu prawomocnego postanowienia o podziale majątku wspólnego roszczeń tych nie można już dochodzić, chociażby nie były zgłoszone w postępowaniu o podział majątku wspólnego (art. 618§3 Kodeksu postępowania cywilnego).

 

Według postanowienia Sądu Najwyższego z 10 lipca 1976 r. (III CRN 126/76, LexPolonica nr 325941, OSNCP 1977, nr 4, poz. 73, z glosą A. Oleszki OSPiKA 1978, nr 4, s. 176) podlegającym rozliczeniu między małżonkami nakładem poczynionym z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z nich jest korzyść majątkowa, o którą następuje wzrost wartości tego majątku osobistego, uzyskana dzięki usługom osobiście świadczonym przez jedno z małżonków, przy czym wartość tej korzyści określa suma wydatków zaoszczędzonych z majątku osobistego. Zastrzeżenia, z jakimi postanowienie to spotkało się w doktrynie (patrz np. powołana glosa A. Oleszki; A. Dyoniak, Ustawowy ustrój…, s. 130-132), są zasadne. Wydaje się, że pogląd wyrażony w postanowieniu powinien ograniczać się do sytuacji, gdy jedno z małżonków kosztem ograniczenia swej działalności zarobkowej i przerzucenia na współmałżonka ciężaru utrzymania rodziny, nakładem osobistej pracy powoduje istotny wzrost wartości majątku osobistego. Natomiast inaczej należałoby ocenić sytuację, gdy np. jedno z małżonków, nie zaniedbując swoich obowiązków względem rodziny, kosztem wypoczynku i innych wyrzeczeń, dokonuje napraw lub ulepszeń przedmiotów stanowiących jego majątek osobisty. Tak J. Pietrzykowski, w: Kodeks…, s. 279.

 

W postępowaniu o dokonanie podziału majątku będzie Pani, więc mogła żądać rozliczenia nakładów poczynionych na przedmiotową nieruchomość z majątku wspólnego np. budowa domu, wartość nasadzeń oraz innych ulepszeń na nieruchomości. Roszczenie więc nie będzie kierowane co do własności domu lecz będzie to roszczenie o zapłatę określonej kwoty.

 

W sytuacji, gdy małżonkowie w czasie trwania wspólności ustawowej wspólnie zbudowali dom na gruncie wchodzącym w skład majątku odrębnego jednego z nich, wartość nakładów określa się w ten sposób, że najpierw ustala się ułamkowy udział nakładów małżonków w wartości domu według cen rynkowych z czasu jego budowy, a następnie oblicza się ten sam ułamkowy udział w wartości domu według cen rynkowych z chwili podziału majątku wspólnego.